ગોરેટોકો ખોજીમા

'તિમ્રા પર્ખાલમૈ તિમ્રો બાટો છ!'
યો કસકો મહાન્ વાણી? નીત્સેકો? અહિલે ટ્યાક્ક સમ્ઝિન સકિનઁ!
'બાટો નભએકો ઠાઉઁમૈ ગોરેટો છ!'
યો કસકો મહાન્ વાણી? થાહા છૈન!
'લેખ્ન અસમર્થ ભએકૈ વેલા, લેખ્ને પ્રયાસ ગર!'
યો કસકો મહાન્ વાણી? થાહા ચૈન!
તર, અહિલેકો ક્ષણમા મ યો તીનૈ આયામમા સંકુચિત ભએકો સ્વયંલાઈ અનુભવ ગર્દૈછુ। બાટો છૈન, ગોરેટો છૈન,
લેખ્ને સામર્થ્ય છૈન!!!
* * *
મલાઈ સમ્ઝના આઇરહેછ, કસરી મ પ્રેમપત્રહરૂ 15-20 પેજકો લેખ્થેં। ન હાત થાક્દથ્યો, ન મન! ર ત્યત્તિ
લેખિસક્દા પનિ લાગ્દથ્યો અઝ ભન્ને કુરા વ્યક્ત ભએકો છૈન!
ર આજ?
વ્યક્ત ગર્ને કુરા નૈ પાઉઁદિનઁ!
લાગ્દછ, કે મેરો ભણ્ડાર રિત્તિયો? વા મેરો સેન્સેટીવિટીમા ઠેલા પર્યો? હોઇન, યી કુનૈ પનિ કુરા
હોઇનન્, મ યથાવત્, નૈ છુ ભન્ને ધારણાલાઈ કુમ્લો ઝૈં બોકી મેરો અન્તર્મન વિદ્રોહ ગર્ન ખોજ્દછ। મ કલમ
હાતમા લિન્છુ ર કામના ગર્ન થાલ્દછુ -- યસબાટ ઉચ્ચ સાહિત્ય નૈ નિસ્કોસ્!
યહીં, યસ ચાહનામૈ, મેરો કમજોરી છિપેકો છ। કે મૈલે નૈ ઠેક્કા લિએકો છુ, ઉચ્ચ સાહિત્ય લેખ્ને? કે
અરૂલે ઉચ્ચ લેખેકો ઉચ્ચ સાહિત્ય હોઇન?
ર ઉચ્ચ સાહિત્ય ભનેકો કે હો?
અબ, ભો? શંકર લામિછાને પરાસ્ત હુન્છ।
કારણ ઉસલે આજસમ્મન્ ઉચ્ચતાકો પરિભાષા બુઝ્ન સકેકો છૈન। શેક્સપિયર ટાઇમમા આફ્ની પ્રેમિકાલાઈ
અર્કોલે દૃષ્ટિપાત ગરેકો ઝઝલ્કોમૈ જુએલ લડિન્થ્યો। આજચાહિં સ્વાસ્નીલાઈ અર્કોલે હેરિદિંદા ઉસકો
દૃષ્ટિમા ફ્રાયડ દેખા પરે લોગ્નેલાઈ ભરેકા લાગિ ખુરાક મિલ્દછ? યો દુઈ ઉચ્ચતામા, યી દુઈ મહાનતામા
કત્તિકો ફરક છ? 2007 સાલકો ક્રાન્તિ નભએકો ભએ વિજયબહાદુર મલ્લબાટ 'કાલો ચશ્મા' સૃજના હુન
સક્થ્યો? ર, 2007 સાલકો ક્રાન્તિ ભઇદિએકો ભએ, અઘિબાટૈ 'દોષી ચશ્મા' બન્થ્યો?
એઉટાલે પર્ખાલમા બાટો ખોજ્યો।

અર્કોલે ત્યસૈમા ગોરેટો પૈલ્યાયો।
* * *
ર, મૈલે બાટો નપાઉનુકો અર્થ હો, મેરો લાગિ ક્ષિતિજ ખુલા છ। મેરો લાગિ અંકમાલમા હાત ફૈલિએકો છ।
આફ્નો સામર્થ્યભન્દા બઢી પ્રતિષ્ઠા પાએકોલે નૈ આજ મ અસહાય ભએકો છુ। અબ ત, કસ્તો હુન લાગ્યો ભને,
એઉટા પક્તિંમૈ 'વાહ વાહ' એઉટા લેખમૈ 'વાહ, વાહ'। માનૌં પાઠકલાઈ મેરો સફલતાકો નશા લાગ્યો,
માનૌં મેરો નામકો હિપ્ટેનિજ્મ વશીબરણલે ઉનીહરૂલાઈ પો છોયો।
ર મ? મચાહિં વિદેશી સાહિત્ય ચોર્દછુ। વિલિયમ સારોયાન પઢેં, મેરો શૈલી પરિમાર્જિત ભયો। હેનરી મિલર
પઢેં, લેખ્ને કુરામા સત્યવાદીતાકો પુટ બઢ્યો। એનાસ નિન પઢેં, ગદ્ય કાવ્યાત્મક રૂપમા ઢાલ્ન મન
લાગ્યો। સાર્ત્ર ર કામુ પઢેં, શૂન્યવાદકો અધ્યયન ગર્ન પુગેં। જેમ્સ જ્વાયસ, ર વાલ્ડવીન પઢેં, 'કે
ભો કે ભો હિજો આજ તિમ્રૈ માયા લાગ્છ!'
* * *
શૂન્યવાદલે મલાઈ અન્યવાદકો ભોક બઢાયો। સાંખ્યદર્શનદેખિ પ્રજ્ઞાપારમિતા પનિ પઢ્ન પુગેં। પાએઁ, સબ
માયા હો। સ્વયંલાઈ છલ્ને ઉપાય માત્ર હો। ઈશ્વરલે હુનસક્છ, સોખકા લાગિ માનિસ બનાયોs: તર, બિડમ્બના ત
કે ભને, માનિસલે પૂજાકો લાગિ ઈશ્વર બનાઇદિયો સોખકો લાગિ કેહી ગર્નુ ર શ્રદ્ધાકા લાગિ કેહી ગર્નુમા
નિકૈ અન્તર છ। સોખકો લાગિ ગરિએકા કુરામા આનન્દ હામીલાઈ સ્વતઃ પ્રાપ્ત હુન્છs: શ્રદ્ધાકો લાગિ ગરિએકો
કુરામા આનન્દ રિટેલરબાટ માત્ર પુગ્ન આઉઁછ હામી કહાઁસમ્મન્।
* * *
યસ કુરાકો બોધ ભએપછિ સાસ ફેર્દા પનિ કફ અડ્કે જસ્તો ઘ્યાર્ર-ઘ્યાર્ર હુઁદો રહેછ। ત્યસ અવસ્થામા
કસલે ભાષણ ગર્ન સક્છ? કસલે કવિતા ગાઉન સક્છ?
કસલે કવિતા લેખ્ન સક્છ?

કસલે ગોરેટો પૈલાઉન સક્છ?

તર 'પર્ખાલમૈ તિમ્રો બાટો છ!'

કસલે ભનેકો હઁ, યો? નીત્સેલે?
* * *
મ જાન્દિનઁ, મૈલે લેખેકો યો સાહિત્ય ભયો ભએન! તર, અસલમા, સાહિત્યકો પરિભાષા નૈ મલાઈ થાહા છૈન।
સાહિત્ય કેકો લાગિ? જનતાકો લાગિ? સમાજકો લાગિ? ધર્તીકો લાગિ? સ્વયંકો લાગિ? પૈસા કમાઉનકો
લાગિ? પ્રતિષ્ઠા કમાઉનકો લાગિ? વા, આફૂ મરેર કતા કતા હિંડિસકેપછિ એઉટા લાઇબ્રેરીકા દરાજબાટ
ધૂલોમા બેરિએર એઉટા ઇચ્છુકકા આઁખાકો લાગિ? વા, કોર્સબુકકો લાગિ?
યિનૈ પ્રશ્નહરૂકા પર્ખાલમા મ બાટો ખોજ્દૈછુ!



* * *
સોખકો લાગિ સાહિત્ય અઁગાલેકો થિએઁ, અબ યો શ્રદ્ધા હુન ગયો। આફ્નો લાગિ લેખ્ન આરમ્ભ ગરેકો થિએઁ --
પ્રેમપત્રબાટ, હૃદયકો વ્યાકુલતાબાટ, વિદેશી-દેશી વિદ્વાન્કો પ્રભાવ જો પરેકો થિયો આફૂઉપર ત્યસલાઈ
દેશવાસીઉપર દર્શાઉને અભિલાષાબાટ, ડાયરીબાટ, અનુભવબાટ, 'વાહ વાહ-'બાટ ર પ્રતિષ્ઠાકો લોભબાટ!
આજચાહિં, મ અર્કાકો લાગિ લેખ્દૈછુ (રૂપ-રેખા સમ્પાદકકો લાગિ!), જનતાકો લાગિ?, સમાજકો લાગિ?,
ભવિષ્યકો લાગિ?, એક પાઠિકાકો અસ્પષ્ટ અનુહારકો લાગિ?
તર, આજ સાહિત્ય મેરો લાગિ સોખ રહેન। શ્રદ્ધા હુન ગયો। યસૈકો માધ્યમદ્વારા મ 'બાઁચ્છુ' કિ
ભન્ને ભાવનાલે ઘર બનાયો મુટુમા! (માનૌં રોજૈ પશુપતિનાથ ધાઇદિંદા, મોક્ષ પાઇન્છ કિ ભન્ને
ભાવના!)
ર, પર્ખાલકો એક અર્કો ઘેરા હો યો, જસમા મ બાટો ખોજ્દૈછુ।

ર, જનતાકો લાગિ મૈલે જીવનમા કહિલે પનિ લેખિનઁ!

આમાલાઈ રિઝાઉન ક ખ ગ લેખેં।

માસ્ટરલાઈ રિઝાઉન પ્રબન્ધ લેખેં।

પ્રેમિકાલાઈ રિઝાઉન પ્રેમપત્ર લેખેં।

સાહૂલાઈ ખુસી પાર્ન તમસુક લેખેં।

જાગીર બઢાઉન રિપોર્ટ લેખેં।

નામ કમાઉન કથા લેખેં।

પ્રતિષ્ઠા કમાઉન, ભવિષ્યમા બાઁચ્ન, યો ગોરેટો લેખ્દૈછુ।
ર પ્રત્યેક લાઇન લેખ્દા મેરા આઁખામા પ્રબુદ્ધ અનુહાર નૈ આએ। યસ્તા અનુહાર જસલાઈ મ રુચાઉઁછુ, વા
જસ્તો અનુહાર વૃદ્ધિ હોસ્ ભન્ને કલ્પના ગર્છુ। આમાકો અનુહાર, માસ્ટરકો અનુહાર, પ્રેમિકાકો અનુહાર,
સાહૂકો અનુહાર, જાગિરકો અનુહાર, ઇજ્જતકો અનુહાર, પ્રતિષ્ઠાકો અનુહાર।
'હેર, હેર, કાન્છા બાખી!' ભન્ને અનુહાર હોઇન -- જો ઉત્તર દુઈ નમ્બરબાટ કાઠમાડૌં આર્લેર નયાઁ
સડકમા, નેપાલ આર્ટ એણ્ડ હૈન્ડિક્રાફ્ટ સેન્ટરકો શો-વિન્ડોમા રાખેકો સાનો યાક દેખેર કરાઉઁછ।
હો, તી જનતા હુન્। ર તિનલાઈ મૈલે માયા નગરેકો, ઘૃણા ગરેકો હોઇન! (દૈવ જાન્દછ, મ અર્કાકો જુનીમા
યહીં જન્મૂઁ -- યો મેરો આન્તરિક અભિલાષા છ!) તાપનિ મ તિનકા લાગિ સાહિત્ય લેખ્દિનઁ। તિનકો લાગિ
લેખિએકો કુરા શિક્ષા-સામગ્રી હો -- સાહિત્ય હોઇન। (ર શિક્ષા-સામગ્રી મૈલે નલેખેકો પનિ હોઇન ર નછાપેકો
પનિ હોઇનન્, ર તિનકો નામકરણ 'હામ્રો સાહિત્ય' નભએકો પનિ હોઇન!!)
તથાપિ, મ બાલમુકુન્દ ર ઉત્તમકો લાગિ લેખ્છુ, ભૂપી શેરચનકો લાગિ લેખ્છુ, પારિજાતકો લાગિ લેખ્છુ,
ભીમદર્શન રોકાકો લાગિ લેખ્છુ, કૈયન્ નજન્મેકા અનુહારકો લાગિ લેખ્છુ -- યસ્તા અનુહાર જો શૂન્યવાદ
બુઝ્દછન્, જો યાક ર ભેંડાકો અન્તર થાહા પાઉઁછન્, જો હોનોલુલુ સમ્મેલનકો વિશ્વવ્યાપી પ્રતિક્રિયા
અઠોટ ગર્ને દુસ્સાહસ રાખ્દછન્।
મૈલે રચના ગરેકા સાહિત્યમા સ્વદેશીપન છૈન। ત્યસમા અન્તરરાષ્ટ્રિય બીજ અંકુરિત ભએકો છ। ત્યસમા
સાર્ત્ર ર સારોયાન, જાયસ ર જિલ્ડ, મિલર ર મોરાઁક, જેનેટ ર દજાઈકો વીર્ય મિસિએકો છ। ત્યો વર્ણ-સંકર
હો। તાપનિ, મ ગર્વસાથ ભન્ને સાહસ ગર્છુ ત્યો નેપાલી હો, કારણ ત્યો મેરો ગર્ભમા અંકુરિત ભએકો છ।
ર મેરો ગર્ભકો રૂપ વિશ્વરૂપકો રૂપ હો।
ત્યસમા કરોડૌં ઓભમ્ છન્।
ત્યસમા કરોડૌં સ્પર્માટોજોઆ છન્।
કહિલે કસૈકો ઓભમ્-શૈલીસઁગ કસૈકો સ્પર્મ-વિચાર જોલ્ટિન પુગ્છ। કહિલે કસૈકો સ્પર્મ-શૈલીસઁગ અર્કોકો
દર્શન ઓભમ્। યહી ગર્ભકો પાઠેઘર બીચમા મ જન્મિને ઉપાય ખોજ્દૈ છુ।
ત્યહી પર્ખાલભિત્ર મેરો ઢોકા છ।
ત્યહી બાટો નભએકો અન્યોલમા મેરો ગોરેટો છ।
ર ત્યહી ગોરેટોમા મેરો ભવિષ્યકો રાજમાર્ગ છ।