sāta dinapachi bhānsāgharamā rāti subēdāranīlē chōrōlāī bhanirahēkī thiin, ৷৷. pōikā ghara jānnaō bhanchē, jānnaō bhanēpachi kasarī hāmīlē galahatyāēra paṭhāunu, bābai? citta dukhchas: abhāginīkō pupu rōmā duḥkhai bhōgnu bhanēra lēkhēkō rahēcha ৷৷.
harilē bhanyō, pōikā ghara nagaēra kahāō jānchē ta? bihā bhaēkī svāsnīmānchēlāī kapālamā sindūra hālēra māita gharamā basirahana khuldaina. khuldaina kē, duniyāōlē pani daśa kisimakā narāmrō kurā garcha, mukhamā jē āyō manapari bhannē duniyāōkō mukhamā bujō hālna sakincha?
subēdāranīlē bhanin -- tyasō bhaē bhōli nai paṭhāidiūō ta?
ani āmālē tyasō bhandā harikō antaramā phēri cvāssa ghōcē jastō lāgyō. anuhārakō raṅga phikā huōdai gayō ani kātara kaṇṭhalē āmātira pulukka hērēra bhanyō -- bhōli nai paṭhāidinuparcha bhanēkō tā hōina āmā ৷৷৷৷
subēdāranīlē chōrōkō anuhāramā ēkaṭaka lāēra bhitrakō chāyāōsamēta dēkhinē garī ēkachinasamma hērirahin ani phēri bhanin -- bhōli nabhaē pōikā ghara jāōs hai ta?
harikō hṛdayalē āmākō kurā svīkāra nagarē tāpani mukhalē 'lau huncha' bhanna khōjēkō thiyō, tara tyō śabda pani kaṇṭhasamma āēra aḍkyō ani āōkhā ṭalkiṅdai gaē, ani parēlā pani bhijdai gayō, ani āōkhābhari jamisakēkō āōsu āmākō najaradēkhi lukāuna dhau-dhau paryō. harilē āmātira pani nahērī niruddēśya bhāvalē gharakā cārai kunā hērdai gaṅbhīra kaṇṭhalē bhanyō -- sānūlāī pōikā ghara paṭhāēra pani tyahāō tyasalāī sukha chaina ৷৷. bicarī āśrayahīnā bhaēra tyasalē yahāō āśraya liēkī cha ৷৷.
tyati bhanēra hari bāhira jāna lāgēkō thiyō, āmākō kaṇṭha sunēra tyō ubhiyō ৷৷. kaṭhai, sānū abhāginī rahicha. tara pōi chaōdāchaōdai hāmīlē kasarī tyasalāī yō gharamā āśraya diēra rākhnu ta bābai? hō ta, duniyāōlē rāmrō bhandaina -- svāsnīmānisa bhanēkō ta abagālakō guōḍa hō. tyasalāī saṅjhāēra phakāēra pōikā ghara napaṭhāī hunna ৷৷৷৷
sānī bhānsākōṭhāmā pasnai āōṭēkī thiī, subēdāranīkā kurā kānamā parihālyō, ani ēka-ēka kurā kāōḍhā bhaēra kalējāmā gāḍaiyō. bhānsākōṭhāmā pasūō bhandābhandai gōḍaā larabariyō -- riṅaṭā lāgyō -- laḍlā-laḍlā jastō bhaēra bhittāmā aḍēsa lāgēra lāmō sāsa tānī, ani āṅa, bāhu, kapāla bhittāmā ṭāōsiēra ubhirahī, ani āphnī āmālāī saṅjhēra barra āōsu khasālī. ani ākāśatira tākēra barabarāī, āmā! ahilē yō bhūiō phāṭēra ṭhūlō cirā huna saknē bhaē ta ma pani yahī pṛthvībhitra pasēra vilīna hunē thiēō -- ma pani timrai kākhamā phēri āśraya linē thiēō ৷৷. .
ani sānīkā āōkhābāṭa phēri barra-barra āōsukā thōpāharū śīta jastai jharēra mantira chātī jammai bhijyō.
bhōlidēkhi dinabhari sūryalāī gharighari kālō bādala āēra chēlirahyō. sūryakō kiraṇa jattikai ujyālō ra pracaṇḍa tātō bhaē pani sānīkō bhijēkō chātī sukēna. antaradēkhi cuhēra khasēkō aśrujalalē chātī jhan ciraicirā huna khōjthyō.
kahilē ghāma, kahilē bādala bhairahyō ani rātamā jūna pani dēkhiēna. bādalamā lukēkō cha ki bhanī āōkhālē

khōjdā pāōca dinapachi sāōjhamā balla paścimamā kālō pahāḍamāthi jūla dēkhiyō. tara jūnakō anuhāra jūna thiēna. pūrṇimākō dinamā dēkhinē ṭhūlō sunaulā thālakō kēvala ghērā mātra dēkhiyō. jūnalāī hērēra sānīlē saṅjhī -- kaṭhai! taō pani ākāśakō sānī rahichas, taōlāī pani saṅsāralē hēlāō garēra, pōilē pani hēlāō garēra tērō yastō rūpa banāidiēcha. ōhō! sabai ṭhāuōmā uhī rahēcha -- māthi svargamā pani, yahāō pṛthivīmā pani. mānchēlāī caḍhāuōdā mānchēlē bhōga garēra nakhāēkō jūṭhīcāhiṅ nālāmā tyasai hēlāō garēra phālidiṅdō rahēcha -- dēvatālāī caḍhāuōdā dēvatālē pani tyō nakhāōdā rahēchan ৷৷.
ani daśaiṅ gayō. ani nihāra pani gayō ani mahīnā dina pani bityō. sānīlē pōikā ghara pharkanē kurā birsī. pōikō gharabāṭa pani kēhī samācāra āēna. subēdāranīlē manaimana bhanin, aba māyā mārē cha.
ēka dina phēri subēdāranīlē chōrāsita ēkāntamā sōdhin -- sānū ta sāsū ta sāsū, sasurā, pōikō ghara pharkana māndina kē garnē? sautākō mukhai hērdina na -- sasurā, nanda kasaikō pani māyā lāgdaina rē aba ta yahīṅ baschu
hari gambhīra cintāmā paryō. antarabhitra dayā, māyā, snēha, sahānubhūti ēkaicōṭi umlēra pōkhina-pōkhina khōjyō ani phēri śānta bhayō.
subēdāranīlē phēri bhanin -- yasakō pōilē māyā mārēcha, sāsū sasurālalē pani māyā mārēchan ৷৷.
ani lāmō suskērā hālin.
harilē āmācāhiṅkō mukha ēkachina hērirahyō ani kampita niḥśvāsa chāḍaēra bhanyō -- kē garnē tā āmā?
subēdāranīlē manamanai javāpha khōjdā pani napāēra dikka lāgēra āyō ani nabōlēra basirahin.
harilē āphnō muṭu baliyō pāryō -- dayā, māyā ra sahānubhūtilāī kalējābāṭa panchāēra tyahāō kartavyakō kīlō gāḍyō ani dṛḍha kaṇṭhalē bhanyō -- aō, 'jānnaō' bhanēra huncha? kapālamā sindūra hālēra pōi chaōdāchaōdai parāī gharamā basirahana suhāuōdaina. ৷৷. jasarī huncha saṅjhāēra phakāēra paṭhāidinē kāma garnuparcha ৷৷. .
harilē jatikai nāṭakīya ḍhaṅgalē yō kurā bhanē pani usakō antarabhitra ta sānīkō snēha prēmalē chōpēkō kalējā jhan-jhan kamalō bhairahēkō thiyō ani tyasailē kalējāmā lāmō śūla pasdai gayō. tara antarabhitra jatikai tumula dvandva, jatikai hāhākāra, jatikai āōdhī, jatikai vyathā bhaē pani bāhirabāṭa harilē uttikai gaṅbhīra, uttikai kaṭhōra ra uttikai patthara bhaēra bhanyō -- hōina āmā! sānūlāī pōikā ghara paṭhāunaiparcha.
subēdāranī chakka parin ra chōrōkō anuhāra hērirahin. sānīlāī pani āphū jastai nārī ṭhānēra subēdāranīlē bhanin -- kē garnu ta bā! jānnaō bhanēpachi kē lāgcha? bicarī āśraya napāēkī abhāginī -- yō gharalāī māita ghara saṅjhēra basēkī cha. kaṭhai, najānēlāī jā bhanēra kasarī galahatyāunu?
ani āmā-chōrā phēri nabōlēra dhērai bēra basirahē.
antyamā āmācāhiṅlē sōdhin -- kē garnē ta? pōikā ghara pharkana mānina bhanē yahīṅ basōs hai ta?
harilē kēhī javāphai diēna. ēka chinapachi dhīra śānta ra dṛḍha gatilē ū kōṭhābāṭa niskēra āphū sutnē

kōṭhātira gayō.
rāti abēra bhānsā bhayō.
rāti sutnē bēlāmā harilē sānīlāī āphnō kōṭhāmā bōlāēra saṅjhāuna thālyō -- sānū, kina sāsū-sasūrā pōikō ghara pharkanē mana gardinau? parāī gharakī bhayau, tyō gharakō śāsana calāunē jēṭhī buhārī timī bhaēpachi pōikō ghara chāḍna huōdaina. strīkō tyō dharma hōina. charachimēkīlē pani rāmrō bhandainan. andhā hōs, laṅgaḍaā hōs, strīlē lōgnēkō sēvā garnuparcha. usalē jattikai virāma garē pani āphailē kahilē narāmrō nasamjhanū. pōilē sautā hālēcha -- tyati virāma bhaēcha -- tara timīlē āphnō sēvā ra dharmalē pōi ra sautālāīsamēta jitnuparcha. usalē tyati ṭhūlō virāma garyō -- ēka dina usalāī āphnō virāmakō lāgi ghāōṭī lāgnēcha ra phēri timrai śaraṇa parna āuōcha ৷৷.
sānī rūna lāgī.
ani harilē pani dhērai kurā garēna.
sānī ruōdai-ruōdai harikō kōṭhābāṭa niskēra āphū sutnē kōṭhāmā gaī.
rāta cakamanna thiyō, sabai nidrāsita khēlirahēkā thiē. bāhira jūna ṭahaṭaha lāgirahēkō thiyō. jhyālabāṭa kōṭhāmā āēkō jūnakō ṭakatira hērdai lāmō-lāmō hikkā chōḍdai rāla, siṅgāna ra āōsusari bhaēra sānī ōchyānamā palṭirahēkī thiī. jīvanakā kati smṛtiharū, mīṭhā sapanāharū dhamilō bādala bhaēra āuōthē ani āōkhābāṭa aśrujala rasiēra thōpā-thōpā khasthyō. bhaviṣyakō aōdhyārō kalpanābāṭa pani kēvala āōdhī ra pānī mātra āirahanthyō, jhan tyasailē vibhīṣikā hurī bhaēra ani āōsu bāchiṭā bhaēra sānīkō antaradēkhi liēra bāhira chātīsamēta bhijāuōthyō.
ani tyasō huōdai kōṭhāmā āēkō jūnakō ṭaka bistāra-bistāra sardai jhyāladēkhi niskanai āōṭēkō thiyō sānīlē uṭhēra jhyālabāṭa bāhira hērī. rāta jhan cakamanna, jhan sunasānas: jhan urāṭhalāgdō bhaisakēkō rahēcha -- tara bāhirakō ṭahaṭaha lāgirahēkō jūna dēkhtā bhanē mana kastō-kastō bhaēra āyō. rūna mana pani lāgyō, baulāhī jastī bhaēra hāōsna mana pani lāgyō, ani katā ēkalai hiṅḍaīrahana mana pani lāgyō.
sānī ḍhōkātira pharkī ani halakā hikkā chōḍdai ḍhōkākō chiskinī khōlēra bāhira āī.
ēka chinasamma tā tyasalāī katā jāūō katā jāūō jastō lāgirahyō ani āōganabīcamā pugēpachi jūna lāgēkō gurāōsakō lamatannē chāyāōmā duvai pāu rākhēra kēhī bērasamma ghōrirahī. yasarī ubhirahaōdā tala bhūi dēkhi pani cisō āēra muṭusamma pugēkō sānīlē thāhā pāī. manamā kē-kē kurāharū āirahē. āōkhā āōsulē rasina thālyō ani anēka bala garēra āōkhāmā āisakēkō āōsu rōknē cēṣṭā garī ani pṛthvītira hērēra manamanai bhanī -- 'hē dharatī āmā! aba arkō janmamā ta ma lōgnēmānisa bhaēra janmūō -- malāī āimāīkō janma liēra phēri āunu naparōs ৷৷. '
ani nisāssiējastō garī, ani āōkhā cimma garī! parēlāmantirabāṭa āōsukā dhērai thōpāharū ēkaicōṭi śītajastō bararara karē. tyasapachi āōganabīcabāṭa pāilō sārdai bistārai hiṅḍna lāgī. manalāī rōktārōktai pani ēkacōṭi gharakō dhurīdēkhi tala ḍhōkāsamma hērna mana lāgyō ani sānīlē hiṅḍḍā-hiṅḍdai pachiltira pharkēra gharalāī hērī. jūnakō ṭaka dhurīmā lāgēkō ani harikō jhyālakō gulāphī pardāmā pani lāgēkō, ani gharakō

bāhirapaṭṭi bhittāmā, phūlakā gamalāharūmā, āōganamā, gurāōsakō rūkhamā sabaitira lāgēkō.
tyasa bēlā sānīkō manamā 'aba antarakō dēvatālāī sadhaiṅkō nimti chōḍaēra jāōdaichu' lāgyō ra bararara āōsu khasāī.
jūnakō chāyāmā āphū niskēra jāna lāgdā gharalē pani malina mukhalē āphūlāī hērirahēkō jastō lāgyō ani sānīkō mana narāmrō bhayō, ēka-ēka pāilā baḍhāuōdai āōsūlē chōpiēkō āōkhā liēra balla māstira saḍakasamma āipugī.
ani lāmō sāsa tānēra ēka china ubhirahī, ani balla mana alikatā halukā bhaējastō lāgyō, pṛthvīkō gahrauṅ bhāra pachiṅdai gaējastō lāgyō. tyasailē duḥkha ra śāntikō suskērā hālī sānīlē cāraitira hērī. gāuō cakamanna thiyō junēlī rāta ani hāvā pani nacalēkōlē saḍakamāthikā manikā jhārapātasamēta acala ra prāṇahīna jastā dēkhiē. vāripāri dēkhinē rājavāḍaīkā sānā-sānā gharaharū pani jūnakō dhamilō prakāśamā sētā dhabbā jastā mātra dēkhiē. ani ḍāōḍaiḍāōḍā dēkhinē aglā dhūpīkā rūkhaharūkā dhērai lahara jastā dēkhiē. talatira hērdā khōlā pani susāirahēkō jastō thiyō.
sānīkō āōkhākō āōsu pani sukdai gayō ani tyahāō dhēraibēra nabasēra hiṅḍna thālī. āphū hiṅḍairahēkō bhaē pani gōḍālē katā lāgirahēkō cha tyō pani thāhā bhaēna. vara ḍāōḍāmā āipugdā bhanē balla bhikṭōriyā phālsakō aglō pula junēlī rātamā ghurmailō sētō dēkhiyō. tyahāō sānī ubhiī.
āōkhāmā āōsu pani thiēna, manamā ḍara pani thiēna ani aba antamā kasaikō māyā pani thiēna. āphū rātamā kahilē nahiṅḍaēkī -- āja junēlī rātamā yasarī hiṅḍairahaōdā sānīlāī kastō-kastō lāgirahēkō thiyō.
ani pulabīcamā āipugēpachi manamanai saṅjhī, ēka dina ādhārātamā yahī pulabāṭa duī janā battī hērēra pharkēkā hauṅ. ani sānīkō manamā dhērai kalpanāharū āē -- tyō bēlā hiṅḍaēkō pāukā dhūlāharū, hajārauṅ kaṇaharū ājasamma pani yō pulamā yatra-tatra chariēra khēlirahēkā hōlān -- tī pāukā dhūlōharū ēka-ēkagarī baṭulēra majētrōmā bāōdhī āphūsitai smṛtikō cihna saṅjhēra pṛthvīkō garbhamā lānē icchā bhairahyō ani pulakō bīcamā uōdhōpaṭṭi pharkēra rēliṅga samāī. yō chyāṅa-chyāṅai pulabāṭa marnēharū kaṭhai majastai bhaēra marēkō hōlān ৷৷. ani baulāhījastī bhaēra kē-kē gīta gāirahanē icchā bhayō, kē-kē phataphatāirahanē mana bhayō. rēliṅgalāī duvai bāhulē aōgālō hālī ani tyahāō dhērai bēra cyāpu aḍyāēra mana-manamā kē-kē kurā sōcdai ubhirahī.
māthi aglō paharākā ṭuppābāṭa dhārā bhaēra chāṅāmā khasēkō pānīkō āvāja ēkanāsasita āirahēthyō. jūna pani ḍāōḍaā-māthi paścimamā astāunai āōṭēkō thiyō ani sānīlē śūnya āōkhālē talatala bagdai gairahēkō pulamanikō pānīmā talasamma āōkhālē bhyāuñjēla hērirahī. sānīkō manamā jhvāṭṭa ēuṭā kalpanā āyō ani ēkachinasamma ṭhūlō vēgalē muṭu ḍhukaḍhuka garirahyō phēri suskērā hālī. māstira paharākō ṭuppāmā pani hērī ani tala pānīmantira pani hērī. ākāśamā pani hērī -- jūnatira pani hērī. tara jati-jati ḍhilāuōdai gayō uti-uti manakō bāōdha phuskiṅdai gayō ani jati phuskiṅdai gayō uti ḍhīlā huōdai gayō ani jati bāōdhyō uti phuskiṅdai gayō.
ani phuskiṅdai-phuskiṅdai antyamā sabai charapuṣṭa bhayō. juna dṛḍha saṅkalpa garēra āēkī thiī tyō phuṭēra cūracūra bhayō.
ani sānī pharkī.
ghara āipugdā ustai cakamanna rahēcha. āphū niskēra jāōdā hvāṅgai chōḍairākhēkō ḍhōkā jastākō tastai rahēcha.
ḍhōkā banda garēra bhitra sustarī pasī. ani jhyālanēra ubhiēra bāhirakō nīravatā ra śūnyatā hērī. jūnakō ghurmailō ṭaka sarēra māstira bhittāmā pugisakēkō rahēcha.
pahilē tā ghara pharkēra najānē vicāra garēkī thiī. kē ta, saṅsāramā āphūlāī katai āśraya milēna. āphū samājakō nimti kalaṅkinī, duniyāōkā nimti āōkhākō kasiṅgara, dharmakā nimti pani pāpinī ani pṛthvīkā nimti pani ṭhūlō bhāra bhaī. ani āphnā nimti pani bāōcirahana kaṣṭamaya bhayō.
ali-ali dēkhinē tārāharū gandāgandai jūna astāyō. ani tārāharū phēri hāōsē.
jūna ḍubēpachi pṛthvīmā jhisamisē aōdhyārō bhayō ani kēhī bērapachi phēri prabhātakō ujyālōlē pani ciyāuōdai gayō.
bihānai uṭhēra sānīlē subēdāranīlāī bhanī -- baḍhī! āja tā ma āphnō pōikō ghara pharkanchu hai?
subēdāranī alamalla parin. sānī kōṭhābāṭa niskēra jāna lāgdā subēdāranīlē jhaskēra, kina ājai jānchai jānchēs ta sānū? bhanēra sōddhā nasōddhā saōghāra kāṭisakēkī rahicha!
sānī harikō kōṭhābhitra pasī. hari sirakabhitra ghusriēra ajhai sutirahēkō rahēcha.
jhyāla ughārai thiyō. śūnya kōṭhāmā parvatabāṭa bagēra āēkō prātaḥkālīna vāyu ghumirahēthyō. sānī kēhī bēra ubhirahō.
harikō ādhā anuhāra sirakalē chōpēkō thiyō. usakō lāmō-lāmō ghumēkō kēśarāśi charapuṣṭiēra nidhārasamēta chōpēkō thiyō. sānīlē kēhī bēra harikō kapāla, kāna, āōkhā hērirahī ani nihurēra sikta kaṇṭhalē kānamā bhanī -- hari dājyū! haridājyū!! uṭhnuhancha?
hari sapanāsita khēlirahēkōlē sānīkō kaṇṭhasvarasamēta kānabhitra pasna sakēna. sānīlē siraka panchāēra harikō janmai anuhāra hērī -- dudhē bālaka jastō harikō anuhāra dēkhtā sānīkō mana phēri kastō-kastō bhayō. ani harikō kapāla sumasumyāuōdai sānīlē phēri bhanī -- hari dājyū, uṭhnōs-na ৷৷. āja ta ma āphnō ghara jāōdaichu ৷৷.
harikō sapanā ṭuṭyō. tara sapanābāṭa byūōjhē pani tandrākō pardā āōkhaimā jhuṇḍirahēkōlē harikō kānamā katā-katā parvatakā guphāharūmā svāsnīmānchē bōlē jastō lāgyō. ani tandrāvasthāmā bhaē pani tyō asphuṭa madhurō svara antarabhitra pratidhvanita bhairahyō. āōkhā rāmrai khōlēra hērdā jhalamalla ujyālō bhaisakēkō rahēcha.
ani balla sānīlāī dēkhyō. sānī udāsa mudrā liēra ubhirahēkī rahicha.
sānīlē phēri uhī snēhasudhāsikta kaṇṭhalē, uhī prēmalē, uhī āgrahalē bhanī -- uṭhnōs na hari dājyū! baḍhaīlāī bhanēkī chu, āja āphnō ghara pharkanchu.
tyati bhanēra ēkkāsi harikō pāu sparśa garēra sānī kōṭhābāṭa niskihālī.
harikō muṭu dharaharākō ṭuppōbāṭa kharlāṅga tala khasējastō bhayō. hijō rāti manamanai āphūlē arkai kurā ṭhīka garisakēkō thiyō tyō pani bhatābhuṅgai bhayō. muṭumā ṭhūlō pīḍaā anubhava bhayō, asahya duḥkhalē, māyālē ra vyathālē chaṭapaṭāuōdai hari dhērai bēra tyahīṅ basirahyō.
sānī lugā lāēra āī ani subēdāranīlāī ḍhōga diī. subēdāranīlē pani āōsu puchdai-puchdai sānīkō ḍhōga thāpin. sānīlē harilāī pani ḍhōgidiī. harilē sānīkō anuhāra ēkacōṭi hērna khōjyō, tara duvai āōkhā āōsulē ḍamma purisakēkōlē sānīkō muhāra sāpha-sāpha dēkhiēna.
sānī hātamā sānō pōkō liēra bāhira niskī.
ani ruōdai, majētrōlē āōsu puchdai phēri kahilyai naāunē garī 'māita ghara'lāī bidā diēra āphnō bāṭō lāgī.