Bhanubhaktko Ramayana




śambhūkā mukha dēkhi rājya abhiṣēk rāmkō sunīthin jasai.

sōdhin pārvatilē sadāśivaji thyaiṅ līlā pachīkā tasai৷৷

pṛthvīmā kati varṣa rāj hun gayō līlā tahāō kun bhayā.

kastā rit sita rājya chōḍi raghunāth vaikuṇṭhadhāmmā gayā৷৷1৷৷


śambhō! śrīraghunāthakā jati ta chan līlā kṛpālē garī.

ājñā āja havas ma sunchu bhagavan! bintī cha pāū parī৷৷

yō bintī jaba śambhukā caraṇamā śrīpārvatīlē garin.

sab līlā prabhukā kahyā śivajilē khup harṣamā tī parin৷৷2৷৷


rāvaṇ māri utāri bhāri bhumikō rām rājya garchan bhanī.

jānī ēk dina tā gayā ṛṣi anēk bhēṭauṅ sītārām bhanī৷৷

durvāsā bhṛgu aṅgirā i pani chan kaśyap ra vāmdēva bhayā.

viśvāmitra asit ra kaṇva sahitai saptarṣi atrī gayā৷৷3৷৷


sab śiṣyai sahitai agastiji gayā dvārmā pugyāthyā jasai.

hājir jaldi paṭhāi marji bhai sab pauṅcyā hajurmā tasai৷৷

pūjā sab ṛṣikō garyā prabhujilē sab lāi āsan diyā.

khūsī sab ṛṣigaṇ bhayā hajuramā jō jō gayākā thiyā৷৷4৷৷


pailhē praśna garyā tahāō kuśalakō rāmlē ra ādar garī.

sōdhyā sab ṛṣilē panī kuśalakō vistār baḍō prēm garī৷৷

bintī sab ṛṣilē garyā hajuramā khvāmit! ṭhūlō kām bhayō.

pṛthvīkō ati bhāra indrajita hō bhār tēhi jāōdā gayō৷৷5৷৷


vir hun rāvaṇa kumbhakarṇa ta panī yō indrajit jhan jabar.

vir hō tyō pani māri baksanu bhayō kō jitna sakthyō abar৷৷

laṅkāmā ini duṣṭakō maraṇa bhō sāōcā vibhīṣaṇ thiyā.

pāyā rājya kanak jhaī ra khusilē cākar sadākā bhayā৷৷6৷৷


jō dakṣiṇā abhayakō aghi hō diyākō.

sō pūrṇa garna kana duṣṭa harī liyākō৷৷

dēkhyauṅ kṛtārtha hunu bhō raghunātha ailhē.

marthyā i rākṣasaharū aru dēkhi kailhē৷৷7৷৷


yō bintī ṛṣikō sunyā prabhujilē āścarya mānyā panī.

kyālē rāvaṇa dēkhi jhan ati ṭhulō bhō indrajit vir bhanī৷৷

sōdhyā sab ṛṣikā agāḍi ra tahāō sāmnē agastī thiyā.

yastō hō taba vir sunyau bhani sabai vistār batāī diyā৷৷8৷৷


brahmākā suta hun pulastya tapakā khātir sumērū gayā.

rājarṣī tṛṇabindukā nacigamā āśram ti gardā bhayā৷৷

tap garthyā tahiṅ dēvaputriharu sab āyēra khup gān garī.

nācthyā hāsyakalā anēk tarahakā gardai najarmā parī৷৷9৷৷


tapkō vidhna hunyā pulastya ṛṣilē būjhyā baḍā dhir thiyā.

jun strī dēkhchu ma garbhiṇī uhi havas bhannyā sarāp pō diyā৷৷

bhāgyā sab tṛṇabinduputri ta sunī sāmnē najīkmā gain.

dēkhtā tāhiṅ pulastyalē ra ti usai jhaṭ garbhiṇī pō bhain৷৷10৷৷


kāmin khup ḍaralē pitā sita gain jānyā pitālē panī.

chōrī garbhiṇi bhai cha āja ṛṣikā sāōcā vacanlē bhanī৷৷

jānī chōri pulastyajī kana diyā jaldī najikmā gaī.

tī kanyā ti pulastyalē pani liyā atyanta khūsī bhaī৷৷11৷৷


tinkā putra ta viśravā huna gayā khup brahma jānnyā munī.

bhāradvāj ṛṣilē tinai kana diyā chōrī baḍā guṇ sunī৷৷

tinkā putra kubēr bhayā guṇa nidhān tinlē tapasyā garī.

brahmālāi rijhāuōdā ti dhanakā mālik bhayā tēs gharī৷৷12৷৷


mālik daulatakō garāyara garun yasmā sayal khup bhanī.

brahmālē tahiṅ phēri puṣpaka vimān tinlāi dīyā panī৷৷

tēsai māthi caḍhī pitā sita gaī tapkō sabai phal kahyā.

sab pāyāō tara vās ta pāina katā jāūō ma bhandā bhayā৷৷13৷৷


sūnyā binti kubērakō ra khusi bhai tī viśravālē panī.

laṅkā khāli thiyō ra tēhi dinu bhō lau rājya gar jā bhanī৷৷

laṅkāmā aghi rājya rākṣasaharū garthyā baḍā vir thiyā.

tinkai khātira viśvakarma khusi bhai laṅkā banāī diyā৷৷14৷৷


ājkāl rākṣasa viṣṇulē jiti liṅdā bhāgēra pātālamā.

luknā khātira gai gayā ra saharai khālī cha yas kālamā৷৷

ājñā yēti diyā kubēr kana tahāō tī viśravālē jasai.

laṅkāmā ti kubēr gaī kana basyā rāj garna lāgyā tasai৷৷15৷৷


ēk din kaikasi chōri lī kana ṭhulō rākṣas sumālī panī.

ḍulthyō yas pṛthivī viṣē saba ghumī hērūō tamāsā bhanī৷৷

pātāl bāṭa sayal garūō bhani yahāō āyēra ḍuldā tahāō.

puṣpak māthi caḍhēra khup sita sayal garthyā kubērjī jahāō৷৷16৷৷


lāgyō dṛṣṭi sumālikō ra manalē mānyō baḍā hun bhanī.

yastā vir kulamā kasō gari hunan yastō citāyō panī৷৷

lāgyō kaikasilāi bhanna ahilē putrī! yatī kāl gayō.

kōhī var pani āuōdaina garuō kyā yauvan ta timrō bhayō৷৷17৷৷


tasmāt āja ta viśravā ṛṣiji thyaiṅ jāū ra sāmnē gaī.

hāt jōrī ṛtudāna māga timilē dāsī caraṇkī bhaī৷৷

yastā putra hunan avaśya i unaikā putra hun vir bhanī.

chōrīlāi ta viśravā sita tahāō tēslē paṭhāyō panī৷৷18৷৷


jaldī kaikasi viśravā sita gaī sāmnē khaḍā bhai rahin.

pṛthvī tarpha najar diī caraṇalē lēkhtī jaminmā bhain৷৷

cēṣṭā kaikasikō najar gari tahāō tī viśravālē panī.

kanyā kaski taō hōs batā kina yahāō āis agāḍī bhanī৷৷19৷৷


sōdhyā kaikasilāi lāj huna gayō lājkā sakasmā parin.

dhyānailē saba jāni baksanu havas yastō ta bintī garin৷৷

sūnyā binti ra jhaṭ vicār pani garyā mālum bhayō sab jasai.

chōrā pāuna āichas bhani tahāō bōlyā ṛṣīlē tasai৷৷20৷৷


vēlā dāruṇa pāri āja ṛtudān māgis ma dinchū panī.

dōṭā putra hunan bhayaṅkara svarup vēlā sarīkā bhanī৷৷

bhārī bāt gari dān diyā ra ṛtukō tī bāt jasai tā sunin.

kun ritlē aba pāuō putra baḍhiyā yastō bahūtai gunin৷৷21৷৷


bintī kaikasilē garin uhi bakhat khvāmit patī bhai panī.

tēstā putra bujhāuōlā ma kasarī yō man kaṭhin bhō bhanī৷৷

sūnyā binti tahāō dayā pani uṭhyō tī viśravākō panī.

tēsrō putra hunyā cha rāmcaraṇakō dās buddhimān khup bhanī৷৷22৷৷


patnī kaikasilāi yēti ṛṣilē dīyā kṛpā khup garī.

khūsī kaikasi bhai gain ṛṣi rahyā dhyānmā bahut man dharī৷৷

janmyō rāvaṇa pūrṇa garbha jaba bhō sir das bhujā bīs dharī.

ulkā ādi bhayā anēk tarahakā kāmin bhumī khup garī৷৷23৷৷


rāvaṇkā pachi kumbhakarṇa ati vir janmyō usaikā manī.

janmī śūrpaṇakhā pachī guṇanidhān jamnyā vibhīṣaṇ panī৷৷

śāntātmā baḍhiyā vibhīṣaṇa bhayā basthyā ti śāstrai sunī.

duṣṭātmā ati kumbhakarṇa huna gō ḍūlēra khānthyō munī৷৷24৷৷


bainhī śūrpaṇakhā bhaī jagatamā duṣṭātma bhai ḍuldathī.

nakkaṭṭī bhai gai pachī hajurakā tējlē kahāō bāōctathī৷৷

rāvaṇkō ta bakhān kahāō taka garauṅ sab lōkakō rōg sarī.

lāgyō rāvaṇa baḍhan rōj bhaya diṅdai tin lōk vaśaimā garī৷৷25৷৷


sarvāntaryāmi sākṣī hṛdaya hṛdayamā ātmaruplē rahyayākā.

nirmal sarvajña pūrṇai prabhu pani narakō rūpa ailhē bhayākā৷৷

sōdhnū bhō āja līlā gari kana ta sabai rāvaṇādīharūkō.

vistār bintī ma garchū aru pani bhagavan! tēj haryā jō arūkō৷৷26৷৷


brahma svarup prabhu bhanēra hajūralāī.

jānēra ḍulchu ma anugraha kēhi pāī৷৷

yastō agasti ṛṣilē jaba binti lāyā.

sāōcō kurō prabhujilē ṛṣi thyaiṅ batāyā৷৷27৷৷


māyā cha yō saba jagat bhani nitya jānī.

ānanda yas viṣayamā rati bhar na mānī৷৷

mērō bhajan gari rahōs saba pāpa hanryā.

yēhī upāya cha sahaj sita pāra tanryā৷৷28৷৷


ēk din puṣpakamā caḍhī kana kubēr āyā pitā thyaiṅ jasai.

dēkhin kaikasilē ra putra sita gai kyai bhanna lāgin tasai৷৷

dēkhyau putra! kubēralāi timilē sab dravyakā chan dhanī.

garchan puṣpakamā sayal khusi huōdai tējasvi dēkhtai panī৷৷29৷৷


jastō yatna garēra huncha timilē sō yatna ailhē garī.

sabkō mālika bhai sayal gara anēk yastai inailē sarī৷৷

rāvaṇlē i vacan sunī jananikai sāmnē pratijñā garyō.

hē mātar! ma baḍai bhayēra rahuōlā kyā āja cintā paryō৷৷30৷৷


yastō bāt tahiṅ kaikasī sita garī tap garna rāvaṇ gayō.

gōkarṇēśvaramā gaī dṛḍha bhaī tap garna lāgdō bhayō৷৷

rāvaṇkā saōga kumbhakarṇa vibhīṣaṇ bhāī duvai tī gayā.

īśvarlāi garau prasanna bhani khup tinlē panī man diyā৷৷31৷৷


tap gardā huōdi kumbhakarṇa virakō tāhāō ayut varṣa gō.

ṭēkī ēka caraṇ vibhīṣaṇajikō pāōcai hajār mātra bhō৷৷

rāvaṇkō ta bakhān kahāō taka garauṅ ṭhūlō tapasyā garyō.

khup ēkāgra bhayēra rōj prabhujikā dhyānmā bahut man dharyō৷৷32৷৷


das hajjār jaba divya varṣa biti gō ēk sir tasai hōm garī.

yastai rīt sita nau ta sir pani humyō bhaktī prabhūmā dharī৷৷

nau sir hōm gari sir dasai pani tahāō dīnai tayār bhō jasai.

brahmā āi haṭāi var dina tayār hūnū bhayō pō tasai৷৷33৷৷


hē rāvaṇ! vara māga dinchu ahilē icchā bamōjim bhanī.

brahmā bāṭa dayā bhayō ra khuśi bhai māgyō tahāō var panī৷৷

hē nāth! var ta amar ma pāuō na marūō kvai vīra dēkhī kasai.

māniskō ta ḍarai ma māndina ratī mērā sadā chan vaśai৷৷34৷৷


brahmālē pani lau bhanēra varadān māgyai bamōjim diyā.

kāṭyākā pani sir tayār gari diyā jastai agāḍī thiyā৷৷

brahmājī tahiṅ phēr vibhīṣaṇajikā sāmnē najikmā gayā.

icchā kyā manamā cha māōga uhi var dinchū ma bhandā bhayā৷৷35৷৷


māgyā var khusi bhai vibhīṣaṇajilē hē nāth! nirantar matī.

dharmai tarpha rahōs adharma tira tā kailhē na lāgōs ratī৷৷

brahmālē adhikai dayā gari diyā hōlā taōlāī bhanī.

māgēnan ta panī tahāō gari diyā kalpānta āyū panī৷৷36৷৷


phēr kumbhakarṇa virakā aghi jaldi āī.

ājñā bhayō aba ta dinchū ma var taōlāī৷৷

kyā māgdachas bhani dayā huna gō jasai tā.

jihvā viṣē gayara vāṇi basin tasai tā৷৷37৷৷


vāṇīlē jaba mōha khup sita bhayō ghatkō vighatkō panī.

thāhā kēhi bhayēna tēs kana tahāō yastō ma māgūō bhanī৷৷

māgyō mūḍha bhayēra yēhi varadān nidrā cha mainhā parōs.

ēk din mātra malāi khānapinakā khātīra nidrā ṭarōs৷৷38৷৷


yastō vākya sunēra tēhi varadān dīyā prabhūlē jasai.

sūnyā tyō varadāna dēvagaṇalē khūsī bhayā sab tasai৷৷

jihvā dēkhi sarasvatī jaba gain khēd tēs bakhatmā paryō.

icchā īśvarakai rahēcha balavān bhannyā vicār yō garyō৷৷39৷৷


bābū kaikasikō sumāli khūsi bhō pāyō ra yō sab khabar.

āyō jaldi tahāō prahastaharu dhēr saṅmā thiyā vir jabar৷৷

rāvaṇkā aghi gai bhanyō khuśi huōdai hē putra! khup kām garyau.

viṣṇūkō aghi ḍar thiyō aba gayō santāp timīlē haryau৷৷40৷৷


laṅkāmā aghi rājya rākṣasaharū garthyā baḍā khus thiyā.

viṣṇūlē gai chinnabhinna gari sab rākṣas dhapāī diyā৷৷

kyārauṅ jōr na pugēra bhāgi kana sab pātāl gayākā thiyauṅ.

timrō āja sahāya pāi kana pō āī batāī diyauṅ৷৷41৷৷


ājkāl rājya kubērakō cha timilē māgī balātkār garī.

jun pāṭhlē gari huncha lēu ahilē sthān chaina laṅkā sarī৷৷

rājākō ta huōdaina bandhu sitakō bandhutva dharmai panī.

yō sandēha na māna katti kasarī laṅkā ma līūō bhanī৷৷42৷৷


yastō binti sumālikō suni bhanyō laṅkā kasōrī harūō.

dājyū hun pitṛ tulya chan tahiṅ basun antai basūōlā barū৷৷

yastō rāvaṇakō vacan suni tahāō sāmnē prahastai saryō.

rāvaṇkō mana phēr phirāuna bahut sip lāi bintī garyō৷৷43৷৷


hē nāth! kaśyapaputra hun i jati chan dyautā ra rākṣasharū.

laḍthyā tī pani tā bhanyā ta arukō bintī kahāō tak garū৷৷

tasmāt āja kubēra chan ta pani sō laṅkā linyā hō bhanī.

hāt jōrī vinatī garyō ra suni tyō bintī ta mānyō panī৷৷44৷৷


bēsai binti garis bhanī uhi bakhat dauḍī trikuṭmā gayō.

chōḍyō dūta prahastalāi ra kubēr lāī nikāstō bhayō৷৷

bābūkō matalab bujhī kana kubēr chōḍēra kailāś gayā.

tap gardā śiva khus garāi śiva thyaiṅ bintī ti gardā bhayā৷৷45৷৷


icchā māphikakō banāuna kuśal jō viśvakarmā thiyā.

tinlē bēs alakāpurī pani kubērlāī banāī diyā৷৷

dikpāl bhai ti kubēr rahyā śivajilē tinmā dayā khup garyā.

śambhūkō karuṇā huōdā ta aru jhan ānandasāgar paryā৷৷46৷৷


rāvaṇ rākṣasa sab liyēra khusi bhai laṅkā saharmā basyō.

tapkō jōr balavān jityō saba jagat santāp sabaimā pasyō৷৷

vidyujjihva ṭhulō niśācara thiyō tēslāi bainhī diyō.

tī mandōdarilāi āi mayalē dīyō ra tēslē liyō৷৷47৷৷


tī mandōdarilāi dī kana diyō śaktī amōgh khus bhaī.

bīhā bhō pachi kumbhakarṇa virakō pralhādakulmā gaī৷৷

śailuṣ nāma hunyā bahūta balavān gandharvarāj kvai thiyā.

tinkī chōri thiin vibhīṣaṇa baḍā jānēra chōrī diyā৷৷48৷৷


janmyō rāvaṇalāi putra balavān jō janmadaikā gharī.

lāgyō rūna ta śabda bhō ati ṭhulō khup garjanyā mēgh sarī৷৷

mēgh jhaiṅ śabda garyō bhanēra tahiṅ nām tēskō rahyō mēghanād.

yaskō bal yati sammakō cha bhani yō lāgēna tyaskō ta sāōdh৷৷49৷৷


nidrālē pani kumbhakarṇa kana khup pakḍyō sakasmā paryō.

hē nāth! sutchu ma ṭhāuō pāuō bhani yō hāt jōri bintī garyō৷৷

tēs bicmā tahiṅ sutnalāi baḍhiyā gūphā tayārī garyō.

tāhīṅ gai kana kumbhakarṇa virakō khup masta nidrā paryō৷৷50৷৷


brahmākō saba dēva daityaharukō jō śrī thiyō sab harī.

lāgyō rāvaṇa nāś garāuna anēk raṅkā upadrav garī৷৷

pāyā thāha kubēralē ra kina yō garchas upadrav na gar.

bhannā khātira dut paṭhāunu bhayō bōlāk catūrō jabar৷৷51৷৷


dut gai binti garyō ta jhan bikhusi bhai ūṭhyō ṭhulō ris garī.

jaldī gai ti kubērakō jiti lagyō puṣpak vimānai harī৷৷

kūbērlāi jitī yamai pani jityō jītyō varūṇai panī.

pauṅcyō svarga viṣē panī khusi huōdai phēr indra jitchu bhanī৷৷52৷৷


ēk ṭhakkar laḍi indralē ta sahajai pakḍēra pātā kasyā.

hurmat rāvaṇakō gayō khusi bhaī sampūrṇa dēvtā basyā৷৷

yō thāhā bhai mēghanāda risalē āyō agāḍī sarī.

jītyō indrajilāi tēs bakhatamā bhārī laḍāī garī৷৷53৷৷


rāvaṇlāi phukāi indra kana lī pharkēra laṅkā gayō.

jītyō indra ra indrajit bhani ṭhulō nām tāhiṅ dēkhī bhayō৷৷

brahmālāi khabar bhayō ra phunakā khātīra dauḍī gayā.

dhērai var dii mēghanād kana khusī gardai phukāuōdā bhayā৷৷54৷৷


brahmā indrajilāi phōi kana phēr jānū bhayō dhāmamā.

lāgyō rāvaṇa phēr jagat jituō bhanī saṅgrāmakā kāmamā৷৷

kailāś parvata yō ṭhulō cha gahruōkō hōlā kahāō tak bhanī.

kailāś hāta mahāō liyēra sahajai ēk din ta taulyō panī৷৷55৷৷


nandīśvar kana ris uṭhyō ra risalē dīyā sarāpai panī.

mānis vānara śatru bhai kana sahaj mārun taōlāī bhanī৷৷

tāhāō dēkhi ta kārtavīrya sita gō saṅgrāma khātir jasai.

pugthyō tin sita jōr kahāō sahajamā pātā kasyā pō tasai৷৷56৷৷


mērō nāti bhanī pulastya ṛṣilē āyēra bintī garī.

bandhan dēkhi phukāi baksanu huōdā lāj bhai phiryō tēs gharī৷৷

phērī rāvaṇa bāli jitchu bhanī gō sāthmā anēk vir gayā.

bālīlē pani pakri tēs kana tahāō khup kākhi cēptā bhayā৷৷57৷৷


kākhīmā mici cār samudra ghumi phēr chōḍī diyāthyā jasai.

maitrī garchu bhanī mityāri gari khup lāj māni pharkyō tasai৷৷

ī bāhēk aru vir sabai vaśa garyō tin lōk viṣē chan jatī.

yastā virharu māri baksanu bhayō bintī garūō yō katī৷৷58৷৷


nārāyaṇ hunuhuncha viṣṇu bhagavān sab yō carācar panī.

jō dēkhincha kahincha śāstraharulē nārāyaṇai hō bhanī৷৷

khvāmitkā aghi nābhimā kamala bhō brahmāji tāhīṅ bhayā.

vāṇīlē saōga agni tā hajurakō mukh dēkhi niklī gayā৷৷59৷৷


bāhū dēkhi ta lōkapāl huna gayā ī candra sūryai panī.

āōkhā dēkhi bhayā diśāharu bhanyā kān dēkhi śabdai bhanī৷৷

sabkō prāṇa tayār bhayō hajurakā prāṇ dēkhi mukhyai bhaī.

nāsā dēkhi ta vaidya aśivanikumār vēdāṅgamā pār gaī৷৷60৷৷


jaṅghā jānu urū jaghan yati śarir dēkhī bhuvarlōkharū.

kōkhā dēkhi ta cār samudra huna gō varṇan kahāō tak garū৷৷

niskyā stan dui dēkhi indra ra varuṇ dūvai diśākā patī.

rētai dēkhi ta bālakhilyaharu sab niskyā tapasvī atī৷৷61৷৷


dharmādharma vivēkakā i yamarāj tī liṅga dēkhī bhayā.

mṛtyū tā guda dēkhi rudra ta hajurkā rīsa dēkhī bhayā৷৷

hāḍ dēkhī jati parvatādiharu chan kēś dēkhi sab mēgh panī.

jō chan auṣadhi rōma dēkhi ti bhayā nakh dēkhi sab svar panī৷৷62৷৷


viśvātmā hunuhuncha nāth! puruṣa rup māyā ta śaktī linyā.

khūsī bhai kana dēvatā kana sadā amrit piyāī dinyā৷৷

khvāmitkai ta cha sṛṣṭi sab jati cha yō saṅsār carācar dharī.

bāōcyākō pani dēkhiincha bhagavan! ādhār hajurkai garī৷৷63৷৷


jastai dūda viṣē rahancha bharipur ghīū uhī rit garī.

sab cijmā hajurai pasī rahanu bhō sarvāntarātmā harī৷৷

hunchan sūryyaharū prakāś hajurakai tējlē hajur sab dhanī.

khvāmitlāi ta nāth! prakāśa gari dinyā chainan arū kvai panī৷৷64৷৷


jñānī janharu dēkhtachan sakala rup ajñāni andhā sarī.

dēkhtainan prabhulāi mūḍha huna gai ghumchan vipatmā parī৷৷

yōgī bhai kana vēdaśīrṣaharulē khōjchan ta dēkhchan panī.

yastā rit sita yō carācara viṣē śrīrām rahyāchan bhanī৷৷65৷৷


bakbāt garyāō prabhu! hajur sita ris na mānī.

rakṣā havas prabhu! anugrahapātra jānī৷৷

cinmātra advitiya nitya hajūralāī.

bhajchū nirantara ṭahal gari harṣa pāī৷৷66৷৷


bālī sugriva indrasūryyasuta hun bhannyā sunyākō ta chū.

kastā rit sita janma bhō i duikō vistār samēt khōjdachū৷৷

vistār sunna ma pāuō sab bhani hukum rāmkō bhayēthyō jasai.

vistār khūsi bhaī agasti ṛṣilē bintī garyā sab tasai৷৷67৷৷


brahmā cār saya kōsakō gari sabhā sūmēru māthī thiyā.

īśvarlāi rijhāunā kana tahāō khup yōgamā man diyā৷৷

yōgmā citta baḍhyō ra bhakti rasalē āōsū khasāyā jasai.

āōsūkō tahiṅ vīra vānara banyō āścarya mānyā tasai৷৷68৷৷


brahmākā manamā dayā pani uṭhyō bōlyā vacanlē panī.

mērā nitya najīkamā raha yahāō kalyāṇa hōlā bhanī৷৷

brahmākā i vacan sunēra khusi bhai vāhīṅ najikmā rahyō.

phal phul khāyara tēhi parvata viṣē tyō nitya ḍuldō bhayō৷৷69৷৷


lāgyō pāni piyās ra kūpa najikai dēkhyō ra pauṅcyō tahāō.

āphnā chāi viṣē najar pari gayō tyō kūpa hērdā mahāō৷৷

ārkai vir sari māni tēhi kupamā kūdī pasēthyō jasai.

arkō kōi na dēkhi phēri jhaṭapaṭ uphrēra niskyō tasai৷৷70৷৷


niskyō bāhira kūpa dēkhi ta asal strīkō svarup pō banī.

lāgyō khēd manamā kasō gari bhayāō strīkō svarupkō bhanī৷৷

dēkhyā indrajilē ra tēhi bicamā tinmā bahut man bhayō.

pakryā indrajilē ra vīrya ta girī sab bāla dēśmā gayō৷৷71৷৷


tēhī vīrya ta ēk kumār huna gayō bālmā giryākō panī.

bālai dēkhi bhayō bhanī kana rahyō nām bāli vir bhō bhanī৷৷

mālā kāñcaniputra jāni baḍhiyā ēk indrajīlē diyā.

bābūkō karuṇā bujhēra khusi bhai tyō bāli virlē liyā৷৷72৷৷


tēs bicmā tahiṅ sūryya āyara najar lāyā tasai strī mahāō.

sūryyaikā pani vīryyapāt huna gayō grīvā viṣē pō tahāō৷৷

tēhī bij pani bēs kumār jaba banyō grīvā viṣē ēk jasai.

grīvā dēkhi bhayō bhanēra tinakō sugrīva nām bhō tasai৷৷73৷৷


sūryyailē pani putralāi balavān sāhāya dinchū bhanī.

vir madhyē balavān thiyā ra hanumānjyūlāi dīyā panī৷৷

sugrivkā saōgamā rahyā ti hanumān śrīsūryya dhāmmā gayā.

bālī sugriva dūi putra sahajai tī vānarīkā bhayā৷৷74৷৷


bālī sugriva dūi putra saōgamā lī sutna khātir gain.

prātaḥkāla viṣē ta phēri aghi jhaiṅ tī strī purūṣai bhain৷৷

strīrup bhai kana bālī sugriva duvai janmyā i pūruṣ bhayā.

brahmālāi garūō praṇām bhani duvai chōrā saōgai lī gayā৷৷75৷৷


brahmālāi khabar bhayō ra khusi man tinkō garāyā panī.

kiṣkindhāpuri dīna mansuba bhayō āśrit anāth hō bhanī৷৷

thīyō ēk tahiṅ dēvadūta balavān hājir ra marjī panī.

brahmākō huna gō lagēra gari dē yaslāi rājā bhanī৷৷76৷৷


kiṣkindhāpurimā lagī tilaka dē khup rājya sōkhmā parōs.

sāt dvipmā jati vānarādiharu chan tinmā hukum yō garōs৷৷

iś nārāyaṇa bhāri harna bhumikō rāmcandra hūnan jasai.

tīnailāi sahāya dīna kana tā tatpar havas yō tasai৷৷77৷৷


kiṣkindhāpurimā lagī tilaka dē bhannyā hukum bhō bhanī.

tēs ṛkṣādhipalāi laigi kana jhaṭ rājā banāyō panī৷৷

tyō ṛkṣādhipakā ti putra dui hun bālī ra sugriv bhanī.

sab vistāra garī sakyāō hajuramā mālum thiyō tā panī৷৷78৷৷


kiṣkindhā tahiṅ dēkhi vānaraki bhai sugrivharū chan tahāō.

sarvēśvar hunuhuncha tā hajuramā kyā dhēr batāūō yahāō৷৷

nityānanda cidātmanāth! hajuralē līlāsvarup yō dharī.

brahmājī kana khus garāunu bhayō sampūrṇa bhūbhār harī৷৷79৷৷


bālī ra sugriva duvai kana dharma jānī.

kīrtan garōs ta guṇa janma sabai bakhānī৷৷

sambandha kēhi raghunāth sita parna jāī.

pāp chuṭcha dharma pani baḍhdacha tēsalāī৷৷80৷৷


varṇan tā yati karmalē hajurakō hūōdainathyō tā panī.

varṇan garcha jagat yahāō ki raghunāth sab tāp harauṅlā bhanī৷৷

ārkō āja kathā kahanchu raghunāth! sītājilāī panī.

rāvaṇlē hari lai gayō ta yahi hō tēskō irādā bhanī৷৷81৷৷


rāvaṇkō ra sanatkumāra ṛṣikō ēk din bhayō bhēṭ kahīṅ.

sōdhyō rāvaṇalē parī caraṇamā kyai bāt ṛṣī thyaiṅ tahīṅ৷৷

brahman! kō balavān cha dēvaharumā ādhāra kaskō garī.

jitchan sab ripulāi dēvagaṇalē sāmnē agāḍī sarī৷৷82৷৷


kaskō pūjana gardachan dvijaharū jō yōgi hun sō panī.

kaskō dhyān kana gardachan sahajamā saṅsār tarauṅlā bhanī৷৷

yaskō niścaya katti pāina anēk kastai vicārdā panī.

ṭhūlō kun cha batāi baksanu havas yēhī cha ṭhūlō bhanī৷৷83৷৷


sūnyā praśna sanatkumāra ṛṣilē yastā ḍabalkō jasai.

jānyā rāvaṇakō ra āśaya usai māphik batāyā tasai৷৷

sūnyau rāvaṇa! ēk harī sari ṭhulō mildaina ārkō kabai.

dyautākā saba dānavādiharukā ādhār inai hun sabai৷৷84৷৷


jaslē nābhi kamal viṣē ta bhagavān brahmāji paidā garī.

tī dvārā jagatai banāunu bhayō ṭhūlā tinai hun harī৷৷

indrādīharu jittachan ripu sabai ādhār harīkai garī.

dhyānlē yōgiharū tinai kana bhajī jānchan sahaj pār tarī৷৷85৷৷


rāvaṇlē i vacan sunyō ra ṛṣikā bintī garyō phēr tahāō.

viṣṇūlē jati mārdachan raṇa mahāō tī basna jānchan kahāō৷৷

dōsrō praśna sunyā tahāō ti ṛṣilē yastā prakārkō jasai.

uttar phēri diyā kṛpā gari tahāō tēslāi tinlē tasai৷৷86৷৷


dyautālē jati mārdachan ti ta anēk svargādikō bhōg garī.

kālāntar pachi janma huncha tinakō pṛthvītalaimā jharī৷৷

jaslāī hari mārdachan u ta tasai jānchan turuntai anī.

muktai bhai kana bascha janma tasakō hūōdaina kailē panī৷৷87৷৷


yastā satya vacan sunī mana bujhyō rāvaṇ bhayō khus panī.

saṅgrām śrīhari thyaiṅ garī tahiṅ marī muktai ma hunchū bhanī৷৷

yastō sur manamā jasai dṛḍha garyō jānyā ṛṣīlē panī.

khūsī bhai ti sanatkumāra ṛṣilē āśīṣa dīyā panī৷৷88৷৷


hē rāvaṇ! suna vatsa! jō cha manamā svābhīṣṭasiddhī sabai.

timrō lau paripūrṇa huncha manamā śaṅkā namānyā kabai৷৷

rup jastō harikō cha bhanchu ahilē yastā harī chan bhanī.

sthāvar jaṅgama sūryya candra pṛthivī śēṣ daitya dānav panī৷৷89৷৷


ī rup hun harikā anēk tarahakā yō rup virāṭ rūpa hō.

pītāmbar ghanaśyām ta sūkṣma rupa hō dēkhnū kṛpailē cha yō৷৷

yō rup dēkhana mansuvā cha ta hunan ikṣvāku kulmā harī.

chōrā hun daśarathjikā bhani jagat bhannan ti rām nām garī৷৷90৷৷


sītā lakṣmaṇa sāthamā lii pitājīkā hukumlē garī.

jānan daṇḍaka van mahāō bhaji liyā cīnhyā tinai hun harī৷৷

yō vistāra sanatkumāra ṛṣikā mukh dēkhi jassai sunyō.

cīnhyō khvāmitalāi tēs bakhatamā tēslē ra yastō gunyō৷৷91৷৷


śrīrāmcandra sitai virōdh gari tinaikā hāta dēkhī marī.

saṅsārsāgara pār tarēra sahajai jānchū jahāō chan harī৷৷

yastā āśayalē sitā kana haryō rāvaṇ ta hō buddhimān.

lakṣmī hun i sitā bhanī kana cinhyō mānthyō kahāō hō ajān৷৷92৷৷


jō yō kathā kana khusī bhai pāṭha garchan.

sunchan kahīṅ kahiṅ sunāyara pāpa harchan৷৷

khup āyu baḍhcha tinakō ati saukhya hunchan.

dhanlābha huncha bahutai taba nitya sunchan৷৷93৷৷


ēk din nāradajī ḍulī sakala lōk āyā najikmā jasai.

dēkhyō rāvaṇalē ra pāu pari ēk bintī garyō pō tasai৷৷

hē sarvajña munē! laḍāki baliyā vir chan kahāō sō kahī.

pāū lāgnu havas garyō vinati yō khup laḍna icchā bhaī৷৷94৷৷


rāvaṇkā i vacan sunēra munilē manlē vicār khup garī.

bhanchan kō bhanu chaina vīra aru tā tāhāō timīlē sarī৷৷

timrō mansuba pūrṇa garna sakanyā vir śvētadvipmā gayā.

milchan jāu tahīṅ najāu kahiṅ lau khup laḍna mansub bhayā৷৷95৷৷


jō viṣṇukā pūjana nitya garchan.

jō viṣṇukā bāhuli dēkhi marchan৷৷

tēstā mahātmā tahiṅ basna jānchan.

trailōkyakā vir ta ti tuccha mānchan৷৷96৷৷


nāradkā i vacan sunī kana ta jhaṭ puṣpak vimānmā caḍhī.

śvētadvip pani pugdachū bhani calyō rāvaṇ ta tēsai ghaḍī৷৷

śvētadvīpa najik pugyā pachi vimān puṣpak na calnyā bhayō.

ōrlyō puṣpaka dēkhi hikmati thiyō paidal dugurdai gayō৷৷97৷৷


śvētadvīpa pugī pravēś garuō bhanī mansub garēthyō jasai.

dhāyā sundari nāri ghēri cahuō ōr āścarya mānyō tasai৷৷

ārkīlē pani dēkhi pakri kana sab vṛttānta sōddhī bhaī.

ārkīlē ajha ārkilē dhari liṅdā cētyō vahāō pō gaī৷৷98৷৷


umkyō strīharu dēkhi balla ra bahut āścarya mānyō panī.

marchū mai pani viṣṇu dēkhi ra yahīṅ āyēra baschū bhanī৷৷

jaldī marna nimitta khup chala garī sītājilāī haryō.

laṅkāmā lagi mātṛvat jananikō sēvā panī khup garyō৷৷99৷৷


rām nāmlē paramēśvarai hunubhayō mālum cha sabkō gatī.

kyā bintī garuō dhēr hajur ta sabakā sākṣī jagatkā patī৷৷

mērō yēhi caritra gāyara rahōs yō lōka saṅsār bhanī.

garnū huncha yahāō anēk tarahakā saṅsāri līlā panī৷৷100৷৷


yēhī rit sita rāmakō stuti garī khus bhai agastī gayā.

saṅsārī sari bhai anēk viṣaya bhōg śrīrāma gardā bhayā৷৷

pharkyō puṣpa vimān kubēr sita gaī rāmkai hajurmā gayō.

pharkyā nāth ma kubērakā hukumalē yō binti gardō bhayō৷৷101৷৷


pailhē rāvaṇalē jitī kana liyō sēvā usaikō garis.

ailhē śrīraghunāthalē jiti liṅdā unkā adhinmā paris৷৷

khup yō yōgya bhayō ajhai pani taō jā sēvā prabhūkai garī.

āūnū taiōlē yahāō jaba ta rām vaikuṇṭha jānchan harī৷৷102৷৷


hūkum yētī kubēralē pani garyā khvāmit! pugyāthyāō jasai.

mañjur sōhi hukum garī kana phiryāō khus bhai hajurmā tasai৷৷

puṣpakkō vinatī sunēra raghunāthjīkō hukum bhō panī.

ailhē jā taō ma samjhuōlā ta u bakhat cāōḍō taō āyās bhanī৷৷103৷৷


puṣpaklāi bidā diyā ra raghunāthlē rājyakō bhōg garyā.

jaskā rājya mahāō buḍhā pachi rahī bālā na kailhē maryā৷৷

yastō rāj prabhulē garyā sakalakā ānandamai kāl gayō.

śrīrāmkā tahiṅ rājyamā pani ṭhulō āścarya ēk din bhayō৷৷104৷৷


brāhmaṇkō laḍikā marēcha ra pitā rūōdā rahyāchan kahīṅ.

dēkhyā śrīraghunāthalē taba vicār rākhyā prabhūlē tahīṅ৷৷

kyālē yō vidhi bhō bhanī kana vicār gardā bhayō yād jasai.

tap garthyō tahiṅ śūdra jaṅgala viṣē uslāi māryā tasai৷৷105৷৷


tap gardā jaba śūdra māri dinu bhō ūṭhyō laḍīkō panī.

brāhmaṇ khūsi bhayā gayō paramadhām tyō śūdra cāhīṅ panī৷৷

yastai rit sita pālanā gari liṅgā duḥkhī bhayēnan kahīṅ.

kōṭī liṅga panī sthala sthala viṣē thāpyā prabhūlē tahīṅ৷৷106৷৷


saṅsārkō sukha bhōg garāunu bhayō sītājilāī panī.

yēhi gāyara lōk tarun bhani bhanyā sthāpan kathākō panī৷৷

sītā mātra thiin priyā prabhujikī rājarṣikō cāl dharī.

śikṣā khātira gādimā basi anēk rājkā anēk kām garī৷৷107৷৷


das hajjār jaba varṣa rāj gari bityā kāl tā yasai bic mahāō.

sītālē raghunāthakā caraṇamā bintī garin ēk tahāō৷৷

khvāmit! nitya hajūrakā caraṇakī dāsī ma hūō tā panī.

parchan āyara pāumā ma sita khup brahmādi dyautā panī৷৷108৷৷


garchan binti hajur aghī gai diyā āphaiṅ prabhū rām panī.

pāū lāgnu hunyācha yukti yahi hō vaikuṇṭha jānyā bhanī৷৷

bhanchan binti garyāō hajur sita sabai brahmādikō mat panī.

jastō garna ucīta hō uhi havas khvāmit! janāyāō bhanī৷৷109৷৷


sītālē vinatī garin ra raghunāthjyūkō hukum bhō tahāō.

bēs bhanchan aba garnu pardacha yasō vaikuṇṭha jāōdā mahāō৷৷

lōkkō ēk apavād lagāyara timīlāī baḍā van mahāō.

laigī tyāg pani garchu jānu timilē vālmīki āśram jahāō৷৷110৷৷


ailhē garbha cha janmanan dui kumār vir vir timīlē panī.

lōkkō yō apavāda mēṭchu aba tā paschū ma nīyā bhanī৷৷

yāhīṅ āyara lōkakā bica mahāō nyāyai pasaulī jasai.

phāṭnin dharti ra tāhiṅ bāṭa timilē vaikuṇṭha jānū tasai৷৷111৷৷


yas ritlē timi jāulī jaba aghī kyai kāl basī mai panī.

āūōlā kina bastachū kahi sakyāō yai sur cha mērō bhanī৷৷

jānākō yahi sūra niścaya garī śrīrām sabhāmā gayā.

hāmrā yaś apayaś kasō cha duniyāmā yēhi sōddhā bhayā৷৷112৷৷


sablē binti panī garyā hajuramā bōlchan yaśai yaś bhanī.

ēkālē pachi kyā bhanyō ki maharāj! ēk sunchu apyaś bhanī৷৷

rāvaṇlē vanamā harī ghara lagī kyai din ta rākhyō panī.

yastī hun i sitā unai kana gharai lyāyā cha cōkhī bhanī৷৷113৷৷


yastī strī pani cōkhi hō bhani yahāō rājai ta rākhchan bhanyā.

cōkhī kun rahalī yahāō aba upar sampūrṇa vēśyai banyā৷৷

bhanchan apyaśa yēhi mātra bhani yō bintī garēthyō jasai.

lakṣmaṇjī kana ḍāki lyāuna hukum dīyā prabhūlē tasai৷৷114৷৷


hūkumlē raghunāthakā hajuramā lakṣmaṇ pugyāthyā jasai.

sunnailāi kaṭhin hunyā ati kaṭhōr hūkum bhayō pō tasai৷৷

hē bhāī! i sitājilāi ahilē tyāg garnu mailē paryō.

cōkhī jāni liṅdā ta duryaśa bahut lōklē malāī garyō৷৷115৷৷


sītālāi caḍhāi jaldi rathamā vālmīkiāśram jahāō.

jō tāhīṅ najikai gayēra vanamā chāḍēra āū yahāō৷৷

uttar kēhi garyau bhanyā ta timilē māryau ma ailhē maryāō.

bhāī! bhōli bihāna lānu vanamā hūkum ta yai hō garyāō৷৷116৷৷


lakṣmaṇlē jaba yō hukum kana sunyā ṭhūlā sakasmā parī.

prātaḥkāla mahā uṭhyā ra baḍhiyā ēk rath tayārī garī৷৷

sītālāi caḍhāi laigi vanamā chōḍēra āyā panī.

lāgin garna vilāp sitāji vanamā chōḍyā malāī bhanī৷৷117৷৷


runthin vālmikiśiṣyalē suni kahyā vālmīkijī thyaiṅ gaī.

sūnyā vālmikilē ra pūjana garyā sītājikō yād bhaī৷৷

lyāyā āśramamā ra lōkajananī sītā inai hun bhanī.

strījanlāi lagāi khup sita garyā sēvā sitākō panī৷৷118৷৷


tī viprapatniharulē pani lakṣmi jānī.

pūjā sitā kana garyā ati bhāgya mānī৷৷

sītāpatī pani virakta bhayēra sukh bhōg.

chōḍī munī sari bhayā manalē liyā yōg৷৷119৷৷


līlā mēri bhanī sunī kana tarun ī lōk saṅsār bhanī.

lōkaikā hitakā nimitta bhagavān mānis svarupkā banī৷৷

līlā garnu bhayō ra vṛddhaharulē jō gardathyā sō garī.

satkāmai gari din bitāunu bhayō bādhā sabaikā harī৷৷120৷৷


sāthmā lakṣmaṇajī thiyā prabhuji thyaiṅ kun hō ṭhulō viṣ bhanī.

sōdhyā lakṣmaṇalē ra sab kahanu bhō vistār prabhūlē panī৷৷

brahmasvai viṣa hō bhanī nṛgajikō vistār sunyāthyā jasai.

būjhyō citta ra phēri lakṣmaṇajilē kyai sōdhna lāgyā tasai৷৷121৷৷


hē nāth! jñāna svarūpa dēhaharukā ātmā adhin bhai panī.

bhūbhār harnu bhayō anēk tarahakā yas ākṛtīkā banī৷৷

līlā hō i ta ātmarūpi bhagavān bhaktai phagat jāndachan.

yō līlā ta dayānimitta huna gō yastō pani māndachan৷৷122৷৷


yastā mālika jāni pāu talamā khvāmit! paryākō ma chū.

saṅsār rūpi gabhir samudra sahajai kun pāṭhalē tardachū৷৷

sōhī yukti batāi baksanu havas jun pāṭhalē yō tarī.

pugnyāchū pachi dhāmamā sahajamā ānandakō bhōg garī৷৷123৷৷


lakṣmaṇkā i vacan sunēra raghunāth mūkhai haōsīlō garī.

āphnā bhakta ti bhāi lakṣmaṇajikā sampūrṇa santāp harī৷৷

tattva jñāna panī tahīṅ dinu bhayō junlāi vēdlē panī.

bhanchan lōkharulāi tarna sajilō sāōghū cha yēhī bhanī৷৷124৷৷


ī varṇāśramakā kriyā jati ta chan tinlāi pailhē garī.

das indrīya ra man jitēra gurukā sāmnē agāḍī parī৷৷

ātmajñāna milōs bhanēra gurukō sēvā nirantar garyā.

ātmajñān pani milcha yēhi ritalē saṅsār katīlē taryā৷৷125৷৷


phal icchā gari karma garcha yadi tā phēr dēha yastai liī.

tyō phal bhōg pani garcha garcha aru phēr karmai bahut man diī৷৷

tēskō phēr pani bancha dēha karalē yēsai jagatmā parī.

yastai rit sita ghumcha tyō bhuvanamā atyanta cakrai sarī৷৷126৷৷


ajñānē cha ghumāunyā sakalakō śatrū sarīkō yahāō.

jñānailē gari naṣṭa huncha pani sō līnū yahī man mahāō৷৷

ajñānkō ra i karmakō cha kati phēr tasmāt kriyālē garī.

ajñān naṣṭa huōdaina chaina aru thōk ūpāya yai jñān sarī৷৷127৷৷


ajñān naṣṭa havas na rāg na ta chuṭōs ajñānakā karmalē.

karmai garcha ta ghumcha yai jagatamā tyai karmakā dharmalē৷৷

tasmāt jñāna vicāra garnu janalē jñānlē katī pār bhayā.

jñān chāḍī kana karmalē janaharū saṅsāra pār kō gayā৷৷128৷৷


vidyālāi sahāya karma cha ṭhulō bhanchan i vēdlē panī.

tasmāt karma avaśya garnu janalē sāhāya hōlā bhanī৷৷

kvai yēsō pani bhandachan ta ti bhanun sāhāya kōhī ratī.

vidyālāi ta cāhiṅdaina bujha yō vistār batāūō katī৷৷129৷৷


hunchan karma ta dēha dēhaharumā pūrā abhīmān bhaī.

vidyā huncha ta jō cha tēhi abhimān dēhādimākō gaī৷৷

vidyākō ra i karmakō ta cha virōdh sāhāya hunthyō kahāō.

vidyai ēk cha samartha mukti dinamā yai jānnu sablē yahāō৷৷130৷৷


bājīkā śruti taittirīya kahinyā śrūtīharūlē panī.

bhanchan yēhi kurā sahāya arukō khōjdaina vidyā bhanī৷৷

tasmāt karma virōdhī jāni janalē sab karma chāḍī dinū.

vidyai mātra ṭhulō bujhēra yasamā yō man lagāī linū৷৷131৷৷


jō yō tattvamasī cha vākya yasakō vākyārtha jānī linū.

yasmā tin pada chan ti tīna padakā tātparyamā man dinū৷৷

tatkā artha parātma hun ti padamā tvaṅ bhannu jīvātma hō.

inkō aikya bujhāunyā asi cha pad rāt din vicār garnu yō৷৷132৷৷


māyālē ta banyō śarīra saba yō ākhir cha manryā panī.

dēkhnū pañca mahābhutai cha sabamā yastā prakārkō banī৷৷

saṅsārkō sukha duḥkha sādhana svarup dēkhincha jō dēha yō.

sthūlōpādhi bhanī kahincha sabalē yō nām yasaikō ta hō৷৷133৷৷


das indrīya ra man apañcikṛta bhut yō sōhra jammā cha jō.

sthūlōpādhi bhanī kahincha sabakō mul bhōga sādhan cha yō৷৷

yēsai sthūla upādhi bhitra cha sadā inkō viyōg bhō jasai.

sthūlōpādhi galēra jāncha sabakō ṭiktaina ēk kṣaṇ kasai৷৷134৷৷


jīv tā mukta cha śuddha nirmala phaṭik jastō upādhī garī.

sō nirmal pani huncha saṅgaguṇalē ustai upādhī sarī৷৷

īnai dūi upādhi dēkhi bujhi khup hōlā pharak jiv jasai.

tassai mukta hunyā cha chaina nahiṅ tā ārkō upāyai kasai৷৷135৷৷


rātākā saōgamā rahyā sphaṭika ṭhik dēkhincha rātai sarī.

tastai ātma panī upādhi saōga bhai hunchan upādhī sarī৷৷

ātmāmā cha upādhi kēhi na phaṭikmā kyai cha rātō katai.

jhuṭṭai mātra cha yō jhalak yahi vicār khup rākhnu jattā tatai৷৷136৷৷


jāgrat svapna suṣupti vṛtti tina chan yas buddhikā ī panī.

jhūṭṭai dēkhi liincha nitya sukharup yas brahmarupmā bhanī৷৷

jānī vṛttinirōdh garēra janalē yō ātma jānī linū.

ātmā bhītra upādhilāi ta jhuṭā jānēra chāḍī dinū৷৷137৷৷


ātmā hō sukha rūpa duḥkha rupakō saṅsār cha usmā kahāō.

ajñānlē gari mātra satya rupalē jhalkancha ātmā mahāō৷৷

jñānlē lin pani huncha ḍōri kana sāōp bujhnū cha jastō phagat.

tastai īśvaramā anēk tarahakō dēkhincha yastō jagat৷৷138৷৷


adhyās huncha cidātmamā i sabakō jō chan ahaṅkārakā.

icchādī pani buddhi dharma bujhanū chainan kunai sārakā৷৷

ātmā sākṣi cha yō pṛthak i sabamā sabmā ghusyākō panī.

jastai ghustacha agni lōhaharumā tastai prakārkō banī৷৷139৷৷



yai ātmā kana cihna parcha gurukā vēdkā vacanlē garī.

ātmālāi cihnyō bhanyā bujhi linū tyō mukta bhō tēs gharī৷৷

tasmāt ātmavicāra garnu janalē yas rūpakā hun bhanī.

ajñān naṣṭa garāunā kana avar chainan upāī panī৷৷140৷৷


ātmā yas ritalē cihnincha pahilē ēkāntamā gai basōs.

das indrīya jitēra man pani jitī ātmaivicārmā parōs৷৷

jānōs jō cha jagat prakāś sakala yō hō ātmasattā bhanī.

yēhī tattva bujhī ta pūrṇa rupakō hōincha āphū panī৷৷141৷৷


ōṅkār vācaka hō sabai jagatakō ajñān avasthā mahāō.

jñānōttar huna sakcha vācaka kahāō lin huncha ātmai mahāō৷৷

ātmāmā jaba lin bhayā a u ma tin viśvādi sākṣīsahit.

ātmai mātra rahancha tēs bakhatamā nirmal upādhīrahit৷৷142৷৷


sōhī ātma ma hūō bhanī dṛḍha bhayō jñānkā vicārlē jasai.

jīvanmukta bhanī kahincha jana tyō pardaina tāpmā kasai৷৷

sab indrīyaśaman garēra balavān kāmādikō nāś garī.

abhyās garnu samādhimā ta sahajai dēkhinchu sāmnē harī৷৷143৷৷


yēhī pūrṇa ananta ātmarupakō dhyān nitya gardai rahōs.

jō prārabdha cha sō bujhēra baliyō ī duḥkha sukh sab sahōs৷৷

yēhī rit sita din bitāuōcha bhanyā yō dēha chuṭlā jasai.

saṅsārkā saba duḥkha chāḍi kana tyō lin huncha maimā tasai৷৷144৷৷


ādīmā na ta antyamā na bicamā yō dēhadhārī banī.

pūrṇānanda huōdaina jānnu sabalē yō satya bāt hō bhanī৷৷

tasmāt yō vidhi chōḍi garnu janalē ātmaivicār khup garī.

tyō maimā mili jāncha jal jaladhimā pauṅcēra mīlyā sarī৷৷145৷৷


ātmai mātra cha satya yō saba jagat jhūṭai cha jhūṭō panī.

ḍōrī sarpa bujhyā sarī bibujhamā dēkhincha sāōcō bhanī৷৷

jānnū jāniiyēna yō bhani bhanyā mērā caraṇmā parī.

sēvā garnu ra jāndachan natara tā ṭardaina kastai garī৷৷146৷৷


vēdkō sāra rahasya yō saba kahyāō jō yō vicār gardachan.

kōṭī janma sahasrakā sakala pāp tinkā sahaj ṭardachan৷৷

tasmāt bhāi! vicāra yō saba jagat jhūṭō caṭak jhaiṅ bhanī.

maimā bhakti sadā lagāyara rahū ānanda rūpī banī৷৷147৷৷


mērō yēhi saguṇ svarūp kana khusī mānī bhajan vā garun.

vā nirguṇ paripūrṇa ātma rupamā laigēra yō man dharun৷৷

tī dūvai mai tulya hun ti mai hun tī mai sarīkā banī.

garchan sab bhuvanai pavitra tinalē kulcī diṅdāmā panī৷৷148৷৷


śraddhā bhatti rahōs gurūcaraṇamā mērā vacanmā panī.

yaslāī śrutisār bujhī kana paḍhōs mul tattva yai hō bhanī৷৷

yastā rit sita yō paḍhyō pani bhanyā ajñānakō nāś garī.

mērai rup bani jāncha jāncha sahajai saṅsārasāgar tarī৷৷149৷৷


ēk din śrīyamunājikā tira mahāō basnyā munīśvarharū.

bhārgavmā cyavanai thiyā i saōgamā basnyā thiyā jō arū৷৷

āyā śrīraghunāthakā hajuramā āpatti chuṭnan bhanī.

ādar khup raghunātha bāṭa rahaōdā khus bhō ṛṣīgaṇ panī৷৷150৷৷


sēvak brāhmaṇakō ma hūō ati kṛpā garnū bhayō dhanya hō.

sēvaklāi ahrāi baksanu havas kun kām cha icchā cha jō৷৷

sēvak hūō saba siddha garchu bhani yō rāmkō hukum bhō jasai.

āpat binti garyā tahāō cyavanalē rāmkā hajurmā tasai৷৷151৷৷


hē nāth! kvai madhu nāma daitya śivakā pyārā mahātmā thiyā.

tinlāī śivalē triśul pani amōgh khūsī huōdāmā diyā৷৷

rāvaṇkī bahinī thi kumbhinasi ēk bīhā garyākō thiyō.

janmyō putra ta lōkakaṇṭaka sabai cāl rākṣasaikō liyō৷৷152৷৷


tēskō nāma lavaṇ cha rākṣasi cha cāl tēslē triśul tyai liī.

āpad sab ṛṣilāi garcha raghunāth! bādhā anēkan diī৷৷

yō āpatti chuṭōs bhanī hajuramā āyauṅ bhanyāthyā jasai.

tēskō tāpa na mānnu mārchu ahilē yastō hukum bhō tasai৷৷153৷৷


yai bicmā saba bhāilāi raghunāthlē sōdhnu bhō kō gaī.

mārchau kaṇṭaka tēs lavaṇ kana ṛṣīkā prāṇadātā bhaī৷৷

hāt jōrī vinatī garyā bharatalē khvāmit! ma jānchū bhanī.

tāhīṅ phēr vinatī garyā ati ucit śatrughnajīlē panī৷৷154৷৷


lakṣmaṇlē pani kām garyā agi baḍā sāthai hajurmā gaī.

duḥkhai bhōga bharatjilē pani garyā yōgī sarīkā bhaī.

khvāmit! āja hukum bhayā ta khūsi bhai jānchū ma ailhē tahāō.

rām ṭhākur bahutai khusī hunu bhayō yō binti sundā mahāō৷৷155৷৷


yastō hūkuma bhō bahut khusi bhaī śatrughnalāī tahāō.

gādī āja ma dinchu rāj pachi garyā pūrī banāī tahāō৷৷

pailhē jaldi ta māri hāla lavaṇai lai jāu yō bāṇ bhanī.

bāṇmā mukhya jaun thiyō uhi jhikī dīnū bhayō bāṇ panī৷৷156৷৷


artī kyā dinu bhō ki bhāi! śivakō triśul cha tēskā gharai.

pūjā nitya garēra jāncha vanamā āhāra khātir parai৷৷

tēslē tyō śivakō triśul lina bhanī jānai na pāvas gharai.

phirdāmā tahiṅ laḍnu hānnu yahi śar marlā ra girlā parai৷৷157৷৷


pāyō tyō śivakō triśul lina bhanyā tēsai triśullē garī.

sabkō naṣṭa garāunyā cha yahi sur rākhnū vicār khup garī৷৷

yō māryā pachi tēs madhūvana mahāō ēk bēs banāū sahar.

jasmā basna milōs bhanī sakalalē khup basna mānun rahar৷৷158৷৷


tēskō nām mathurā hunyā cha nagarī tyai rājadhānī garī.

rāj garnū timilē anēk tarahakā sabkā vipattī harī৷৷

ēklai gai aghi māra rākṣasa pachī āūōcha sēnā panī.

tis cālīsa hajāra rāj gara tahāō rāmlē diyā rāj bhanī৷৷159৷৷


āśīrvād dii sātha jāu ṛṣikā bhannyā hukum bhō jasai.

hūkum māphika kām garyā saōga gaī śatrughnajīlē tasai৷৷

rākṣas mārnu bhayō turunta ra tahīṅ pūrī mathūrā banī.

hūkum māphika rāj garyā tahiṅ basī śatrughnajīlē panī৷৷160৷৷


sītākā pani dūi putra sukumār jamlyāha paidā bhayā.

vālmīkī ṛṣilē ti putra duikō nāmkarma gardā bhayā৷৷

jēṭhākō kuśa nām dharyā lava bhanī jun cāhiṅ kānchā thiyā.

tinkō nāma dharyā kramai sita anēk śāstrai paḍhāī diyā৷৷161৷৷


vēlaimā vratabandha karma pani bhō vēdārtha jānun bhanī.

lāgyā vēd pani paḍhna śāstraharūkō tātparya jānyā panī৷৷

uttam nirmala vaṅśa sūryya bicamā paidā bhayākā thiyā.

yō abhyāsa thiyēna bhannu ta usai phusrā kurā pō thiyā৷৷162৷৷


vālmīkilē sakala rāmacaritralāī.

gān karna kāvyaritalē kavitā banāī৷৷

gān gardathyā khusi bhayēra paḍhāi dīyā.

tyō gāuōdā tribhuvanai vaśa pāri līyā৷৷163৷৷


jamlyāhā dui bhāi sundara kumār hātmā sitārā liī.

pūrā sur sita gāuōthyā dui janā tāl sur milāī diī৷৷

khus hunthyā ṛṣigaṇ sabai ti vanakā sūnēra tēs gānalē.

pyārō khup sita gardathyā ti duikō ṭhūlā bhanī mānalē৷৷164৷৷


yai rītalē rāmacaritra gāī.

sampūrṇakō man pani khus garāī৷৷

vālmīki kai āśramamā rahanthyā.

garthyā sadhaiṅ vālmiki jō ta bhanthyā৷৷165৷৷


yai bicmā saba aśvamēdhharū garī rāmlē anēk dān diyā.

sītājī vanamā thiin ra sunakī sītā banāī liyā৷৷

brahmarṣī ra baḍā baḍā pṛthivikā rājāharū sō panī.

brāhmaṇ kṣatriya vaiśya sab tahiṅ pugyā hērauṅ tamāsā bhanī৷৷166৷৷


vālmīkī ṛṣikā saōgai ti kuśalav hiṅḍthyā ti jānthyā jahāō.

pāyā phursata sōdhnakō ra kuśalē sōdhyā kurā kyai tahāō৷৷

hē sarvajña gurō! kaun tarahalē bandhan viṣē pardachan.

kun pāṭhlē saba bandhanai pani sahaj tōḍēra pār tardachan৷৷167৷৷


bāōdhinchan yahi rītalē yati garyā saṅsāra tarchan bhanī.

yastō tattva batāi baksanuhavas jānū ma mūḍhō panī৷৷

yastō praśna sunyā jasai ti kuśakō tī vālmikīlē panī.

yaskō tattva bujhāi baksanu bhayō bāōdhincha yaslē bhanī৷৷168৷৷


yas jivlē bihakai vicāra na garī mantrī ahaṅkār liṅdā.

mantrīlē jati āphumā guṇa thiyā jivmā milāī diṅdā৷৷

mantrīkā vaśamā parēra yahi jiv mai hūō ahaṅkār bhanī.

lāgyō bhanna bhanyā garyō viṣayamā bāōdhincha yō jiv panī৷৷169৷৷


jō chan satva ra raj tama triguṇa ī rup hun ahaṅkārakā.

ī tīnai manalē vicār gari liṅdā chainan kunai sārakā৷৷

icchā satva viṣē dharyō pani bhanyā aiśvarya bhōgchan panī.

saṅsār kai vyavahāra baḍhcha rajalē strī putra mērā bhanī৷৷170৷৷


jō tā chan tama gūṇamā khusi hunyā tēstā ta kīrā bhaī.

phirchan nitya vipattimā sukha sayēl mildaina kāhīṅ gaī৷৷

jō tā tin guṇalāi tuccha bujhi khup ātmaivicār gardachan.

sab bandhanharulāi tōḍi sahajai saṅsār tinai tardachan৷৷171৷৷


tasmāt ahaṅkār kana tuccha mānī.

ātmā ma hūō pūrṇa bhanēra jānī৷৷

ātmaivicārmā timi citta dēū.

sāōcō bhanyāō yō timi jāni lēū৷৷172৷৷


vālmīki dēkhī yati tattva pāī.

jñān bhai gayō tī kuśa vīralāī৷৷

muktai thiyā nitya tathāpi yāhāō.

gardai rahyā kārya ta lōka māhāō৷৷173৷৷


ēk din vālmikilē ta arti dinu bhō hē putra hō! gāuōchau.

timrō gān suni khūsi huncha duniyāō atyanta yaś pāuōchau.

śrīrāmkā pani gāna sunna kana man āyēra gāū bhanī.

lāyā gāuna yō bhanyā dui janā mīlēra gāyā panī৷৷174৷৷


gānlē khus bhai kēhi baksisa bhayā baksis bhayākā jatī.

cij chan sab tṛṇa jhaiṅ garēra timilē kēhī na līyā ratī৷৷

artī vālmiki dēkhi pāi kuśalav atyanta khūsī bhaī.

lāgyā gāuna dūi bhāi ṛṣikā sāmnē agāḍī gaī৷৷175৷৷


sūnyā tēhi apūrva gān ra raghunāthjyūkā panī man gayō.

mērō man pani gānalē hari liyā kō hun i bhannyā bhayō৷৷

sāmnē ḍāki ma sunchu phēri yahi gān bhannyā irādā dharī.

rājan paṇḍita vṛddha janharu bahut rākhī sabhā khup garī৷৷176৷৷


gān sunchū aba ḍāka yāhiṅ ti kumār āun sabhāmā bhanī.

hūkum bhō ra hukūmalē dui kumār āyā sabhāmā panī৷৷

dēkhyā mūrti kumārakā ra sabalē āścarya mānyā panī.

kaskā hun i kumār kasō gari bhayā rāmai sarīkā bhanī৷৷177৷৷


rāmaikā sari vastra bhūṣaṇa bhayā rāmcandra kun hun bhanī.

cihnailāi kaṭhin hunyā cha yahi bāt sab bōlna lāgyā panī৷৷

lāgyā gāuna bhāi dūi jaba tā gāndharva surlē garī.

gān sundā bahutai khusī hunu bhayō trailōkyakā nāth harī৷৷178৷৷


hūkum tāhiṅ bharatjilāi dinu bhō lau dēu khillat bhanī.

das hajjār rupiyā lagī kana diyā jaldī bharatlē panī৷৷

das hajjār rupiyā diyā ta pani tyō sab tṛṇ sarīkō garī.

jāhāō vālmikijī thiyā uhiṅ gayā dhan chōḍi tēsai gharī৷৷179৷৷


jānyā śrīraghunāthalē i ta sitājīkā kumār hun bhanī.

tyai bicmā prabhulē hukum dinu bhayō śatrughnalāī panī৷৷

hē bhāī! timi jāu jaldi ahilē vālmīkijī chan jahāō.

sītājī ra ti vālmikī kana liī dauḍēra āū yahāō৷৷180৷৷


sītālāi niyāō ma dinchu ahilē sītāji nīyāō pasun.

āphnū dōṣa aphāli nirmala bhaī khus bhai sitājī basun৷৷

hūkum śrīraghunāthakō yati huōdā śatrughna jaldī gayā.

vālmīki ṛṣikā parī caraṇamā sab binti gardā bhayā৷৷181৷৷


sūnyā binti ra jun ta āśaya thiyō rāmkō u jānī liyā.

paslin bhōli niyā sitā bhani tahāō uttar turuntai diyā৷৷

uttar vālmiki dēkhi pāi kana tī śatrughna pharkī gayā.

śrīrāmcandrajikā pugī hajuramā tyō binti gardā bhayā৷৷182৷৷


sunnū bhō jaba uttarā ti ṛṣikō tāhāō prabhūlē panī.

paschin bhōli sitā niyā bhani hukum bhō lōka jānun bhanī৷৷

hūkum yēti sunyā ra lōka pani sab hērauṅ tamāsā bhanī.

brāhmaṇ kṣatriya vaiśya śūdra jati chan āyā maharṣī panī৷৷183৷৷


āyā vālmiki tāhiṅ tēhi bicamā sītājilāī liī.

sītājī pani yajñamā pugi gain śrīrāmamā man diī৷৷

sītājī kana dēkhi lōkaharu sab bēs bhō bahut bēs bhanī.

lāgyā bōlna tahāō tasai bakhatamā tī vālmikījī panī৷৷184৷৷


śrīrāmjī sita binti gardachu bhanī rāmkā agāḍī saryā.

sītājī ati śuddha chan bhani bahut bintī hajurmā garyā৷৷

chōrē hun kuśalav panī hajurakā bintī kahāō tak garū.

kyai śaṅkā manamā rahyā hajuramā garchū śapath mai barū৷৷185৷৷


bōlyāō kēhi jhuṭō bhanyā hajuramā bōlyō jhuṭō bāt bhanī.

niṣphal āja garun prabhū jati thiyō mērō tapasyā panī৷৷

sūnyā vālmikikō śapath ra raghunāthjyūkā hukum yō bhayō.

mērā saṅśaya chaina katti manamā sāōcō śapath huncha yō৷৷186৷৷


laṅkāmā pani ēk niyā aghi diṅdā jītin ra sītā liyāō.

ailhē pō apavād garyā ra janalē sō mēṭna chāḍī diyāō৷৷

arkālē apavād garyō bhani usai sāōcai sitā tyāg garyāō.

tastai bhō ta panī risāni na havas yasmā kṣamāpan garyā৷৷187৷৷


mērai putra ta hun duvai i kuśalav jamlyāha paidā bhayā.

sītājī pani śuddha chan saba bujhyāō sandēha mērā gayā৷৷

hūkum yō raghunāthakō huna gayō hūkum bhayō tā panī.

sītājī tē tayār bhain taba bakhat paschū ma nīyā bhanī৷৷188৷৷


brahmādīharu lōkapālharu sabai āyā sitā chan jahāō.

brahmādīharukā agāḍi ti sitā kyai bōlna lāgin tahāō৷৷

jastō bhakti cha rāmakā caraṇamā mērā u jānī liun.

sāōcī chū ta malāi jāna ahilē bāṭō bhumīlē diun৷৷189৷৷


yastā vāṇi sitājikō pṛthivilē sūnī akīthin jasai.

bēs siṅhāsana ēk tayār gari sitājīlāi rākhin tasai৷৷

tyai siṅhāsanamā basī jananilē audāsya manmā liin.

sītājī kana jānalāi baḍhiyā bāṭō bhumīlē diin৷৷190৷৷


yas ritlē jananī sitā jaba gain khup mōha lōkmā paryā.

indrādīharulē ta khup khusi huōdai bēs puṣpavṛṣṭī garyā৷৷

sītākō tahiṅ śōk garyā prabhujilē saṅsārī jastā bhaī.

brahmādīharulē bujhāunu bhayō sāmnē agāḍī gaī৷৷191৷৷


būjhī baksanu bhō ra śōk para garī bāōkī rahyākā thiyā.

sab sampūrṇa garēra dān dinu bhayō brāhmaṇ tahīṅ sab thiyā৷৷

jō tā yajña mahāō thiyā janaharū dhanlē ti pūrṇai bhayā.

bīdā baksanu bhō ra dēsi jati hun bīdā huōdai sab gayā৷৷192৷৷


sītājī sitakō viyōg jaba bhayō śrīrām viraktai bhayā.

yajñasthān kana chōḍi putra saōga lī jaldī ayōdhyā gayā৷৷

kauśalyā jananī panī khusi bhain śrīrāma āyā bhanī.

lakṣaṇ antya nihāri jñānaki kathā carcā garin bēs bhanī৷৷193৷৷


kauśalyā rāmalāī tribhuvanapatikā nāth ramānātha jānī.

kun pāṭhlē bandha chuṭlā bhani kana manamā khup ṭhulō duḥkha mānī৷৷

āin pāū parin phēr vinati pani garin rāmajīkā caraṇmā.

kun pāṭhalē bandha chuṭchan yati ma kana kahū āja āyā śaraṇmā৷৷194৷৷


yastō bintī sunī khup khusi pani hunu bhō bandha chuṭnyā upāī.

sab bhandā yēhi ṭhūlō bhani kahanu bhayō bhaktiyōg māilāī৷৷

bhaktīyōgmā panī jō triguṇarahitakī bhakti chan sōhi garnū.

gaṅgājīkā pravāhā sari gari yasa manlāi mai māthi dharnū৷৷195৷৷


mai māthī citta dhanryā janaharu sahajai bhaktimān hōi jānchan.

cār chan muktī ti cārai kana pani talakā tṛṇ sarīkā ti mānchan৷৷

maimāthī citta dhanryā bhani kana bujhi lyau sādhanā garna māhāō.

tēskō varṇan ma garchū aba saba bujhilyau sab khulastā cha yāhāō৷৷196৷৷


icchā kāhiṅ na rākhanū viṣayamā sab dharma thāmnū panī.

satkām garnu vicāra rākhnu manamā hiṅsā ghaṭīyā bhanī৷৷

mērō darśana garnu khup stuti pujā garnū smaraṇ khup garī.

pāūmā pari daṇḍavat gari linū jāincha yaslē tarī৷৷197৷৷


sab prāṇīharumā ma chū yati vicār rākhnū asaṅgī bhaī.

sāōcō bōlnu baḍā milyā caraṇamā parnū turuntai gaī৷৷

garnū duḥkhi upar dayā sama bhayā tinmā ta maitrī panī.

sēvā garnu yamādikō pani asal bāṭā inai hun bhanī৷৷198৷৷


vēdāntai kana sunnu garnu khusi bhai kīrtan sadā nāmakō.

sajjanlē satasaṅga garnu dina din sōjhō bhaī kāmakō৷৷

mērō dēha bhanāunyā ati ṭhulō chōḍnū ahaṅkār panī.

yō man śuddha garāi bujhnu jati chan sab dharma mērā panī৷৷199৷৷


jastai gandha rahancha phūlaharumā phulmā rahyākō panī.

vāyūkā vaśamā parī kana uḍī āūōcha nākmā panī৷৷

tyastai yōga viṣē diyō mana bhanyā tyai yōgavāyū panī.

gandhai jhaiṅ gari man uḍāyara sahaj lyāūōcha maimā panī৷৷200৷৷


sarvātmā ma chu jō ta yēti nabujhī pūjā sanak gardachan.

tī dēkhī khusa hunna katti ti garun vyarthai śarir hardachan৷৷

pūjā garnu ta tēhi hō u na garyā tinlē pujā kun garyā.

mṛtyūkō bhaya huncha tin kana sadā saṅsāramā tī paryā৷৷201৷৷


sarvātmā ma chu yēti jāni saba jivlāī namaskār garun.

jīvātmā paramātma ēk bujhi sadā antaḥkaraṇmā dharun৷৷

mātar! mārga ta tarnalāi sajilō yai hō cha yastai garī.

saṅsārkā kati pār gayā sahajamā saṅsārasāgar tarī৷৷202৷৷


yāhāōlāi ta jhan sahaj cha ma ta hūō putrai ra putrai bhanī.

saṅjhī mātra dinū havas yati garyā chuṭnan i bandhan panī৷৷

kauśalyā raghunāthakō yati hukum sūnin ra muktai bhain.

kaikēyī pani dēha chōḍi daśarathjīkā hajurmā gain৷৷203৷৷


tastai sumitrā daśarathki rānī.

saṅsārakō sōkh pani sarva jānī৷৷

prārabdhakā bandhanalāi tōḍī.

pauṅcin patī thyaiṅ yahiṅ dēha chōḍī৷৷204৷৷


pāpātmā ati duṣṭa śatru sabakā tin kōṭi gandharva chan.

ī sablāī marāunū aba paryō baḍhnan na māryā ta jhan৷৷

yas surlē raghunāthakā hajuramā ēk din yudhājit gayā.

pāryā binti bharat gaī hukumalē gandharva mārdā bhayā৷৷205৷৷


pūrī ēk tahiṅ puṣkarāvati banī puṣkar ta rājā bhayā৷৷

ārkī takṣaśilā purī bani tahāō rāj takṣa gardā bhayā৷৷

chōrā puṣkara takṣalāi timilē rāj garnu yāhīṅ bhanī.

pharkī śrīraghunāthakā hajuramā pauṅcyā bharatjī panī৷৷206৷৷


lakṣmaṇlāi panī hukum tahiṅ bhayō bhāī! timīlē panī.

chōrālāi lagēra paścima mulukmā rājya dēū bhanī৷৷

paścimmā ati duṣṭa bhillaharu chan tinlāi saṅhār garī.

dūī pūri banāunū pani tahāō ratnādi daulat bharī৷৷207৷৷


rājā aṅgada citrakētu i duvailāī banāyā tahāō.

chōrālāi rajāiō dī kana timī āyā turuntai yahāō৷৷

hūkum śrīraghunāthakō yati huōdā lakṣmaṇ turuntai gayā.

jō jō hun ati duṣṭa bhillaharu sab tinlāi mārdā bhayā৷৷208৷৷


pūrī dūi banāi lakṣmaṇajilē tāhīṅ rajāī diyā.

chōrālāi ra jaldi lakṣmaṇa gayā jāhāō raghūnāth thiyā৷৷

ēk din kāl ṛṣi jhaiṅ bhayēra raghunāthjyūlāi bhēṭnū bhanī.

āyā śrīraghunāthjikā puri mahāō cindaina kōhī panī৷৷209৷৷


pauṅcyā dvāra talak jasai prabhujikā caukī ta lakṣmaṇ thiyā.

dvārmā ēk ṛṣi chan khaḍā bhani gaī hājir puryāī diyā৷৷

hājir sūni hukum bhayō prabhujikō lyāū turuntai bhanī.

lakṣmaṇlē pani jaldi gai hajuramā lyāyā inai hun bhanī৷৷210৷৷


pauṅcyā śrīraghunāthakā hajuramā kāl vipraruplē jasai.

tvaṅ vardhasva bhanēra āśiṣa diyā śrīrāmalāī tasai৷৷

satkār śrīraghunāthalē pani garyā pailē kuśalkṣēm garī.

tinkō āśaya bujhnalāi harilē sōdhyā agāḍī sarī৷৷211৷৷


kun kāma garnū cha ra jaldi āī.

bhēṭ garnu bhō āja yahāō malāī৷৷

hūkum prabhūkō jaba yēti pāyā.

tī kālpuruṣalē pani binti lāyā৷৷212৷৷


hē nāth! caraṇmā ahilē ma parchū.

ēkānta baksyā huōdi binti garchū৷৷

mērā kurā kōhi na sunna pāun.

sunnan ta mārī dinu dūra jāun৷৷213৷৷


tī kālpuruṣkō yati binti sūnī.

bēsai i bhanchan bhani bhītra gūnī.

hukum bhayō lakṣmaṇalāi tāhāō.

kōhī na āun aba bhītra yāhāō৷৷214৷৷


kvai āunan bhītra ta marna jānan.

atyanta gōtā bihakai ti khānan৷৷

ēkānta tak kōhi yahāō na āun.

yō urdi sablē timi dēkhi pāun৷৷215৷৷


sūnyā hukum yēti ra kāla bōlyā.

āphnū sabai āśaya tāhiṅ khōlyā৷৷

hē nāth! ma hūō kāl sabalāi hanryā.

mālum cha yō sab kina binti ganryā৷৷216৷৷


brahmājikō binti liyēra āyāō.

khup bhāgyalē darśana āja pāyāō৷৷

brahmājikō binti ma āja garchū.

hōlā hukum jō uhi sīra dharchū৷৷217৷৷


sṛṣṭī dēkhi agāḍi pūrṇa rupalē ātmā svarup ēk thiyau.

nārāyaṇ jalaśāyi rūpa ta pachī yai sṛṣṭi khātir liyau৷৷

khvāmitkā tahiṅ nābhikā kamalamā ēklai ma paidā bhayāō.

sṛṣṭī garna hukum huōdā hukumalē lōksṛṣṭi gardai gayāō৷৷218৷৷


jaslē duḥkha diyā prajā kana tinailāī ma mārūō bhanī.

yug yugmā avatār samēt linu bhayō yastai agāḍī panī৷৷

ailē yō avatār panī pṛthivi kai bhār harna khātir dharī.

bhūkō bhār pani ṭāri baksanu bhayō sab duṣṭa saṅhār garī৷৷219৷৷


ēghārai ma hajāra varṣa rahuōlā jāōdā hukum jō bhayō.

sōhī varṣa gaṇītalē gani liṅdā ēghāra hajjār gayō৷৷

basnaikō aru man cha pō ta bhagavan! icchā hajurkō havas.

yāhāō āuna man bhayā bakhata bhō lau jaldi pālnū havas৷৷220৷৷


brahmākō vinati sunēra raghunāth hāōsī tinai kālakā.

sāmnē bātcita garnu bhō pani bahut sab jāna kai cālakā৷৷

durvāsā yahi bīcamā tahiṅ gayā rāmlāi bhēṭchū bhanī.

lakṣmaṇ dvāra mahāō thiyā ra ṛṣilē tinlāi bhēṭyā panī৷৷221৷৷


lakṣmaṇlāi tahāō bhanyā ta ṛṣilē hājir garāū bhanī.

lakṣmaṇlāi kaṭhin bhayō kaṭhinalē bintī lagāyā panī৷৷

bhītrai jāna huōdaina jāuō kasarī vistār kahāō tak garū.

jun kām khātira āja āunu bhayō sō pūrṇa garchū barū৷৷222৷৷


lakṣmaṇlē yati tī munī kana tasai bintī garyāthā jasai.

durvāsā ṛṣi hun baḍā ta pani khup rīsāi bōlyā tasai৷৷

lai jāū ajha rāmakā caraṇamā vāhīṅ śaraṇ pardachū.

lai jānnau ta malāi bhitra ta kulaikō bhasma jhan gardachū৷৷223৷৷


sūnyā yēti vacan ra lakṣmaṇajilē manmā vicār yō garyā.

kulkō nāś na havas kuśal saba rahun kyā huncha mai ēk maryā৷৷

ailhē bhītra ta jāna niścaya paryō yastō vicār khup garī.

lakṣmaṇ bhitra gayā jahāō prabhu thiyā trailōkyakā nāth harī৷৷224৷৷


dvārmā hājira chan ṛṣī bhani tahāō bintī garyāthyā jasai.

tī kāllāi bidā garēra raghunāth bāhīra āyā tasai৷৷

durvāsā sita bhēṭ bhayō jaba tahāō rāmlē namaskār garī.

sōdhnū bhō ṛṣilāi āunu bhayō kastō irādā dharī৷৷225৷৷


icchā bhōjanamā thiyō ti ṛṣikō sō binti gardā bhayā.

bhōjan baksanu bhō ra bhōjana garī ṛṣī khusī bhai gayā৷৷

yai bīcmā tahiṅ saṅjhi baksanu bhayō rāmlē pratijñā panī.

lakṣmaṇlāi kasōri māruō ahilē yai hō vipattī bhanī৷৷226৷৷


santāp śrīraghunāthakā jaba paryō lakṣmaṇ caraṇmā paryā.

mārī dīnu havas malāi bhagavan! yō tāhiṅ bintī garyā৷৷

ṭhūlō bhannu cha dharma hō uhi rahōs bintī garyā yō jasai.

yaskō niścaya garnalāi huna gō ṭhūlō sabhā ēk tasai৷৷227৷৷


sablē binti garyā bujhī hajuramā tyāg mātra garnū havas.

mārī hālnu ta yōgya chaina adhirāj! jyān āja inkō rahōs৷৷

jyān harnū ra viyōga garnu i barābar hun bhanyāthyā jasai.

lakṣmaṇlāi panī bidā dinu bhayō śrīrāmajīlē tasai৷৷228৷৷


lakṣmaṇjī sarayū gayā tasa bakhat rāmkā caraṇmā parī.

prāṇāyām tiramā garī kana gayā jāhāō rahanthyā harī৷৷

yas ritlē naralōka chōḍi kana tī lakṣmaṇ jasai tā gayā.

bhēṭnā khātira śēṣakā hajuramā brahmādi jammā bhayā৷৷229৷৷


lakṣmaṇjī sitakō viyōg jaba bhayō duḥkhī sarīkā banī.

sāhrai dikka bhayēra mantriharu thyaiṅ yastō hukum bhō panī৷৷

jānchū lakṣmaṇa chan jatā ma ta utā yō rāj bharatlē garun.

rājā bhai kana jō prajāharu i chan inkā sabai tāp harun৷৷230৷৷


jassai yēti hukum sunyā bharatalē mūrchit sarīkā bhaī.

yastō binti garyā tahāō bharatalē rāmkā hajurmā gaī৷৷

basthyāō khvamitalāi chōḍi ma kahāō tin lōka baksyā panī.

chōrai chan adhirāj prabhō! hajurakā rājkā inai hun dhanī৷৷231৷৷


jēṭhā putra hajūrakā i kuśa vir rāj kōśalāmā garun.

uttarmā basi rāj garī i lavalē sampūrṇakā tāp harun৷৷

dūī bhāi calāuōchan i jati chan sab rājyakō kām yahāō.

dut jāun mathurā viṣē kina usai śatrughna baschan tahāō৷৷232৷৷


sūnun lakṣmaṇakō panī ti samcār pauṅcyā paramdhām bhanī.

sāthai jāna hajūrakā caraṇamā dauḍēra āun panī৷৷

yastō binti hajūramā bharatalē gardā prajālē panī.

pāyā thāha ra tāp bhayō mana mahāō jānan ki chōḍī bhanī৷৷233৷৷


bintī ēka vaśiṣṭhalē tahiṅ garyā lānchan ki chōḍchan bhanī.

runchan sab duniyāō yahāō hajurakō pāun prasād ī panī৷৷

sunnū bhō tahiṅ yō vaśiṣṭha ṛṣilē bintī garyākō jasai.

ṭhākurkā pani khup dayā huna gayō tī sab prajāmā tasai৷৷234৷৷


icchā kyā cha batāu pūrṇa garuōlā bhannyā hukum bhō panī.

sablē binti garyā prabhū sita tahāō sab sātha jānchauṅ bhanī৷৷

icchā pūrṇa havas bhanī hukuma bhō sab tī prajā khus bhayā.

uttar kōśalamā duvai ti kuśa lav rāj garna khātir gayā৷৷235৷৷


kēhī dut mathurā taraph prabhujilē jaldī paṭhāī diyā.

dut pauṅcyā raghunāthakā hukumalē śatrughna jāhāō thiyā৷৷

dut dēkhī samacār sunyā prabhujikō śatrughnajīlē jasai.

chōrālāi rajāiō dī prabhuji thyaiṅ tī jāna āōṭyā tasai৷৷236৷৷


jēṭhā putra subāhulāi mathurājī rājadhānī diyā.

yuplāī vidiśā diyā ra ti gayā jāhāō raghūnāth thiyā৷৷

jaldī gai kana pāumā pari tahāō yō binti lāyā panī.

sāthai jāna bhanēra āja raghunāth āyāō hajurmā bhanī৷৷237৷৷


lau madhyāhna huōdā tayār bhai rahyā yastō hukum bhō tahāō.

āyā rākṣasa ṛkṣa vānaraharū sab yēti sundā mahāō৷৷

jānchauṅ āja saōgai prabhō! hajuramā yai binti sablē garyā.

sugrivjī pani binti garna raghunāthjīkā agāḍī saryā৷৷238৷৷


aṅgadlāi rajāiō dīkana yahāō jāōlā ma sāthai bhanī.

āyākō chu dayānidhān! hajuramā yō binti lāyā panī৷৷

sugrivkō arukō ti ṛkṣaharukō bintī sunēthē jasai.

pyārā bhakta jahāō vibhīṣaṇa thiyā tāhāō gayā rām tasai৷৷239৷৷


tāhīṅ gai kana yō hukum pani bhayō basnū timīlē yahīṅ.

prārabdhai balavān cha jāna sabakā chuṭtaina sō tā kahīṅ৷৷

jāhāō samma rahancha bhūmi tahiṅ tak rāj garnu yāhīṅ basī.

śikṣā garnu sabai prajā kana bahut anyāyilāi kasī৷৷240৷৷


yaskō uttara chaina cup rahu bhanī hūkum bhayēthyō jasai.

tēsai ṭhāuō mahāō turunta hanumānjīlāi dēkhyā tasai৷৷

hūkum bhō hanumānalāi hanuman! cīrañjivī bhai rahyā.

mērō jun cha hukum u garna saba din atyanta tatpar bhayā৷৷241৷৷


buddhīmān tahiṅ jāmbavān pani thiyā jāōlā ma sāthai bhanī.

tinlāī pani yō hukum huna gayō basnū timīlē panī৷৷

dvāpramā kachu yuddha garnu timi thyaiṅ panryā cha sōhī garī.

svargaimā timi jāulā pachi bhanyā ailhē ta yastai parī৷৷242৷৷


yastā rit sita jō ahrāunu thiyō sō sab ahrāī varī.

sab prāṇīharu sāthamā hiṅḍa bhanī hūkum bhayō tēs gharī৷৷243৷৷

āphnā purōhit ti vaśiṣṭhalāī.

hūkum bhayō maṅgala garnalāī৷৷

maṅgal anēkai ṛṣilē garāyā.

rām svarga jānā kana niski āyā৷৷244৷৷


sītājilē rup aghikō chapāin.

lakṣmī bhaī vām tira basna āin৷৷

dakṣiṇ taraph bhūmi basin harīkā.

sab tāōhi āyā bhuvanai bharīkā৷৷245৷৷


śastrāstra sab tī pani rūpa dhardai.

hiṅḍdā tahāō maṅgala śabda gardai৷৷

gāyatri cār vēd saba tāhiṅ āyā.

rup dhāri maṅgal yaśa śabda gāyā৷৷246৷৷


jō tā ayōdhyāpuravāsi thīyā.

tinlē saōgai sab parivār līyā৷৷

bālō buḍhō kōhi rahēna tāhāō.

sabkō gayō man uhi rāma māhāō৷৷247৷৷


sugrivharū vānara mukhya āyā.

sab pāpa chūṭyā bhani harṣa pāyā৷৷

jō lōk thiyō rām sita jāna gai gō.

guljār ayōdhyā pani śūnya bhai gō৷৷248৷৷


chōḍyā śahar kyai gai bhūmi māhāō.

dēkhyā prabhūlē sarayū ra tāhāō৷৷

āphnā virāṭ rup kana saṅjhi līyā.

āphaiṅ ta sabkā pani nātha thīyā৷৷249৷৷


brahmā ṛṣī dēva ra siddha āyā.

ākāś vimānlē bhari chuṭṭi chāyā৷৷

śrīrām upar khup sita puṣpavṛṣṭi.

sab garna lāgyā uhiṅ lāi dṛṣṭi৷৷250৷৷


gāūōchan kahiṅ nāctachan prabhuji kai yaś mātra kīrtan garī.

yai bicmā raghunāth pasyā sarayumā sabkā agāḍī sarī৷৷

brahmākō pani tāhiṅ ausara paryō hāt jōri bintī garyā.

sabkō tāp aba gai gayō sakala lōk ānandasāgar paryā৷৷251৷৷


khvāmitlē aba viṣṇukō rupa linē vēlā bhayēthyō bhanī.

pāryā binti ra hōi baksanu bhayō śrīrām caturbhuj panī৷৷

jō śatrughna bharat thiyā dui janā tī śaṅkha cakrai banī.

khvāmitkā tahiṅ bāhumā basi gayā basnyā yahīṅ hō bhanī৷৷252৷৷


brahmāṇḍai saba dēvagaṇ khusi bhayā yō rūpa dēkhyā jasai.

brahmālāi hukum garyā prabhujilē sab prāṇi khātir tasai৷৷

hē brahman! jati jan thiyā saharamā sab sātha jānchauṅ bhanī.

āyā sab parivār liyēra saōgamā lāgyā pachāḍī panī৷৷253৷৷


inlāī śubhalōka dēu timilē satlōkamā vās garun.

āphnā sab parivāralē saōga rahī ānandamā ī parun৷৷

brahmālē prabhukō hukum yati sunī hūkum sirōpar liyā.

sablāī sukha bhōga garna kana ēk lōkai khaṭāī diyā৷৷254৷৷


tī lōklē pani khus bhayēra sarayūmā snān sabailē garyā.

jun sāntānika lōka hō uhiṅ pugī ānandakā bhai gayā৷৷

sugriv sūryya viṣē gaī mili gayā aṅśai hunālē garī.

bhūbhār yai ritalē harēra raghunāth vaikuṇṭha pauṅcyā harī৷৷255৷৷


yētī mātra kahyā sadāśivajilē tī pārvatī thyaiṅ panī.

jaslē yas kana pāṭha garcha manalē atyanta ṭhūlō bhanī৷৷

tinkā janma sahasrakā jati ta chan pāp bhasma hunchan bhanī.

sab ṣaḍ śāstra batāuōchan paḍhi liyā tarchan dunīyāō panī৷৷256৷৷


śambhūlē pārvatī thyaiṅ khusi bhai bahutai prēmapūrvak kahyākō.

saṅsār pār tarnalāi saba kana sajilō sāōghu jhaiṅ bhai rahyākō৷৷

jānī yaslāi jō tā janaharu bahutai prēmalē pāṭha garchan.

saṅsārkā saukhya sab bhōg gari kana duniyāō sab sahaj pāra tarchan৷৷257৷৷