Bhanubhaktko Ramayana


ēkānta sthalamā sitāpati thiyā sītā hajurmā rahī.

hātmā cāmara lī prabhū kana tahāō hāōkthin samīpmā gaī৷৷

ākāśmārga garī bahut khusi huōdai nāradji tāhīṅ gayā.

nāradjī kana daṇḍavat gari tahāō rāmjī bahut khus bhayā৷৷1৷৷


saṅsārī ma thiyāō baḍō huna gayāō darśan milēthyō jasai.

yō bhāgyōdaya hō bujhyāō pani yahāō darśan milyākō usai৷৷

mailē garnucha kām kaun hajurakō cāōḍō u ājñā havas.

tyō kām siddha garāuōlā hajurakō ānanda manmā rahōs৷৷2৷৷


yastā bāt prabhukā sunī kana javāph sōhī bamōjim diyā.

nāradlē bahutai garyā stuti tahāō rāmlāi manmā liyā৷৷

bintī garnu kurō thiyō mana viṣē bintī garyā tyō panī.

brahmākō vinatī liī hajuramā āī rahyāōchū bhanī৷৷3৷৷


bhūkō bhāra ma duṣṭa māri haruōlā jānchū ayōdhyā mahāō.

bhannyā yēti vacan garī kana hajur pālnū bhayēthyō yahāō৷৷

yastō hō tara gādi dīna daśarath rājājikā man bhayō.

khvāmitlē aba rājyamā bhulidiyā bhār harnu kām tā rahyō৷৷4৷৷


nāradkā i vacan sunī khusi bhaī uttar prabhūlē panī.

jaldī baksanu bhō ma rājya na garī bhōlī ma jānchū bhanī৷৷

khvāmitkā i vacan sunēra bahutai nāradji khūsī bhayā.

tin phērā prabhukō pradakṣiṇa garī ākāśgatīlē gayā৷৷5৷৷


santōṣlē daśarathjikā mana viṣē ānandamaṅgal bhayō.

rāmlāī aba rājya dyūō bhani usai man yas lahaḍmā gayō৷৷

yastō man huna gō ra ḍāki guru thyaiṅ yastō hukum bhō panī.

bhōlī rājya ma dinchu putra kana sab sāmagri lyāū bhanī৷৷6৷৷


mantrī ḍāki hukum bhayō saōga rahyā jō jō kahanchan guru.

sō sō cij jhaṭapaṭ tayār gara avar sab kāma chōḍnū baru৷৷

mantrīlē pani yō hukum suni tahāō sāthai gurūkā rahyā.

cāhinchan jati cij ti khōjna gurulē khōlēra sab cij kahyā৷৷7৷৷


mantrīlāi ahrāi rāghavajikā sāthmā vaśiṣṭhai gayā.

pailhai śrī raghunāthalē guru bhanī sammāna gardā bhayā৷৷

hē trailōkyapatē! gurū huna ta hūō timrō ma kyā hūō gurū.

inkā hun i gurū bhanēra i sabai bhanchan bhanun lau barū৷৷8৷৷


timrō darśana pāuōlā bhani yahāō prōhit bhayākai ma hūō.

guhyai khulcha bhanēra ḍar huna gayō dhērai kurā kyā kahūō৷৷

khōlnyā chaina ma guhya cuppa rahuōlā sab jāndachū tā panī.

jānī jāni ma binti garna ahilē āyāō hajurmā panī৷৷9৷৷


bhōlī huncha tilak hajur kana yahāō sāmagri jammā bhayō.

pṛthvīmā sukalā havas hajurakō sab śāstralē bhancha yō৷৷

sab indrīya jitēra āja upavās garnū sitālē saōgai.

ājñā pāuō ma jānchu kām cha bahutai sab kām vicārchū ma gai৷৷10৷৷


yastō binti garī vaśiṣṭha guru phēr jassai gayāthyā panī.

rāmlē lakṣmaṇathyaiṅ bhanyā ma timilāi kām garna dyūōlā bhanī৷৷

chainan bhāi bharat panī ta tinakā khātir cha mērī dayā.

kauśalyā suni khus hunin bhanī ta jō samcār batāuōdai gayā৷৷11৷৷


rājālē ta khatam garyā dina bhanī kyā gardachin kaikayī.

yasmā vighna kadāpi parna nadiun lakṣmī ra durgā bhaī৷৷

kauśalyā pani yō vicār gari tahāō garthin pujā dēvikō.

dyautākā manamā bhanyā ṭhahariyō kām vighna garnū nikō৷৷12৷৷


vāṇī! gai timi vighna pāri kana āu tī mantharā kaikayī.

dvī strīkā ghaṭamā pasēra timilē kām siddha lāū gaī৷৷

dyautākā i vacan sunēra jhaṭapaṭ tēs mantharāmā pasin.

kaikēyī kana khup bhulāuna bhanī phēr kaikayīmā pasin৷৷13৷৷


vāṇīkā vaśamā paryāki chaōdi tī jāhāō thiin kaikayī.

kām bitlā bhani caṭpaṭāi tahiṅ jhaṭ tyō mantharā gai gaī৷৷

nānā chal gari ṭhikka pāri kana sab vṛttānta vistār bhanī.

dvī var chan timi māgi lyau bhani ṭhulō sūcan garī yō panī৷৷14৷৷


vāṇīlē ti bhulāiyāki chaōdi lau bhandī bhain kaikayī.

rāmlāī vanavās bharat kana rajāiō māgchū ma cāōḍō garī৷৷

dvī varlē jaba kāma siddha garuōlā dyūōlā sayē gāuō bhanin.

bīdā dī ghara mantharā kana phirāi ris garna lāgdī bhain৷৷15৷৷


sundar vastra nikāli phāli kapaḍā mailā śarirmā dharin.

ābhūṣaṇ kana phyāōki khūpa risalē khālī jaminmā parin৷৷

sajjan bēs sumatī panī kumatikā saṅlē ta bigrī gayō.

bhanchan jō duniyāō u lakṣaṇa yahāō ṭhik kaikayīmā bhayō৷৷16৷৷


kaikēyī sita basnalāi khuśilē rājā gayāthyā jasai.

dēkhyānan ra tahāō katā gai bhanī cākarni sōdhyā tasai৷৷

krōdhāgāra viṣē bhayāki ta bujhyauṅ kāraṇ cha kun katti yō.

būjhyākō pani chaina gai hajuralē bujhnū havas kyāna hō৷৷17৷৷


kēṭīkā i vacan sunī kana ḍarāi rājā najikmā gayā.

kaikēyī kana kyāna yō rita garyau bāt khōla bhandā bhayā৷৷

jō bhanchū ma puryāuōlā bhani śapath khāōdā jasai bāt garin.

rājā vṛkṣa sarī giryā pṛthivimā yasmā bahun jid garin৷৷18৷৷


rāmlāī vanavās bharat kana rajāiō dēū bhanī jid garī.

dvī varlē yahi dyau diṅdauna ta bhanyā bāōcnū ta murdā sarī৷৷

bhōlī yēti kurā bhayēna ta bhanyā manryāchu viṣ khāi ma tā.

bhannyā yēti kurā sunī phiri giryā rājā jaminmā yatā৷৷19৷৷


tyō rāt varṣa samān vyatit huna gayō rājā ti mūrchā bhayā.

sab sāmagrī tayār garīkana bihān mantrī hajuramā gayā৷৷

dēkhyā cāl ra mahāvicār huna gayō sōdhyā paryō kyā bhanī.

vistāra pāi sumantra rām lina gayā āyā tahāō rām panī৷৷20৷৷


rājālāi ta duḥkha sukkha hunakō kāraṇ timī chau bhanī.

vanmā gai timī rājya dyau bharatalāi bhandī bhain yō panī৷৷

yastā bāt suni bāt garyā prabhujilē sunchyau ki māi kaikayī.

rājā khūsi rahun ma jānchu vanamā kē kām cha gharmā rahī৷৷21৷৷


gāhrō katti namāni jānchu vanamā rājā ta bōlun bhanī.

bōlyākō prabhukō vacan suni tahāō bōlchan ti rājā panī৷৷

hē rāmcandra! malāi āja timīlē bāōdhēra rājyai garī.

jhuṭṭā daikhi bacāu pāp timi kanai lāgdaina yastō garī৷৷22৷৷


rājā yēti bhanyā ra phēr pani vilāp khup garna lāgdā bhayā.

rājākō bujhiyō ra āśaya tahāō rāmcandra māi thyaiṅ gayā৷৷

kauśalyā pani bhaktilē harijikā dhyānmā rahyākī thiin.

rāmjīlāi na dēkhi katti na chuṭāi tānā prabhūmā diin৷৷23৷৷


sumitrālē bhandā pachi palaka māikā khuli gayō.

prabhūlāi dēkhtā adhika mana santōṣ pani bhayō৷৷

khusīlē kākhmā lī kana jaba bhanin khāu kachu bhanī.

sunī rāmjyū bhanchan aba ta kati khāōlā ni ma panī৷৷24৷৷


gayō khānyā vēlā ma kana ta milyō rājya vanakō.

bharatlē rāj pāyā yahiṅ basi garun rājya janakō৷৷

bidā baksyā jāvas khusi sita ma jānyāchu vanamā.

ma cāōḍai phinryāchū viraha na havas katti manamā৷৷25৷৷


vacan sundā mūrcchā pari kana uṭhyākī chaōdi tahāō.

bhanin kauśalyālē aba ma timilāi chōḍdachu kahāō৷৷

bhanyā rājālē tā tara ma timilāi rōkdachu yahāō.

ki sāthai laijāū ma kana timi jānchau aba jahāō৷৷26৷৷


timīlāi bīdā dī ma kasari yahāō duḥkha sahuōlā.

barū prāṇai tyāgī yamapuri mahāō jāi rahuōlā৷৷

vilāp kauśalyākō yati suni dayālē bhari bhayō.

tahāō lakṣmaṇkō man taba aru upar ris huna gayō৷৷27৷৷


najar dī rāmjyūmā aru sita uṭhyākō risa baḍhāi.

garyā bintī rām thyaiṅ aba bharata thyaiṅ gardachu laḍāi৷৷

hajurkō rāj hanryā jati jati ta chan mārchu sabalāi.

pitai bāōdhchū pailhē bhani kana bhanyā kyā cha arulāi৷৷28৷৷


caḍhyā jāvas gādī sakala ripukō nāś ma garuōlā.

yasai kāmlē māikā sakala manakō śōka haruōlā৷৷

sunyā lakṣmaṇjīkā i vacana jasai rām khusi bhayā.

bujhāyā vistārlē pani tahiṅ ṭhulō lī kana dayā৷৷29৷৷


sunyau bhāi! saṅsārmā śarira ati kaccā cha janakō.

śarir kaccā jānī nagara timi ris katti manakō৷৷

sabai bhōg cañcala chan bijuli sari ēk chin na rahanyā.

vicār yastō rākhī sahu timi baḍō huncha sahanyā৷৷30৷৷


bhyāgtō khāō bhani khōjcha ḍāōs mukha viṣē sāōplē dharyākō panī.

tastai bhōg garuōlā bhanēra manalē bhanchan dunīyāō panī৷৷

kyākō ras cha yahāō vicāra manalē kālsarpakō mukh parī.

kyā hōlā vana jāuōlā i sabalāi ānanda rākhun harī৷৷31৷৷


dēś dēśkā bāṭulinchan bujha timi manalē bāṭakā pāṭi māhāō.

bātcit gardai rahanchan khusi sita manalē bandhu jhaiṅ rāti tāhāō৷৷

prātaḥ kāl bhō jasai tā uṭhikana ti sabai das diśā lāgi jānchan.

bandhūkō saṅga yastai bujhi kana guṇilē duḥkhasukh ēka mānchan৷৷32৷৷


chāyā tulya cha lakṣmi yauvana bhanyā bhēlai sarīkō bhanī.

bhanchan strīsukhalāi svapna sarikō sāōcō kurā hō bhanī৷৷

yastai jāni panī manuṣyaharu sab saṅsāramā bhuldachan.

bhulnaikā vaśalē anēk phajitilē saṅsāri bhai ḍuldachan৷৷33৷৷


jun yas dēha nimitta yō risa garyau cinchau ki kastō cha yō.

hāḍ māsū ra ragat nasā yati kurā jammā bhaī bancha yō৷৷

viṣṭhā huncha ki bhasma huncha pachi tak bāōctaina yō tā kasai.

yaskā khātira ghāt garyau pani bhanyā pāpmātra lāglā usai৷৷34৷৷


krōdhai hō yamarāja sarva janakō vaitarni bhannū panī.

tṛṣṇā hō bhani yō bujhēra timilē kailhē nabisryā panī৷৷

santōṣ lāi bujhi kāmadhēnu sarikō santōṣa manlē rahū.

ris garnu baḍhiyā ta chaina vanamā jānū asal hō sahū৷৷35৷৷


yastai hō suna karmakā vaśa huōdā bastaina ēk ṭhām rahī.

kastai kōhi havas avaśya karalē jānū cha jāhāō gaī৷৷

karmaikō phala bhōga garcha duniyāō yai cittamā lēu bhāi!.

āmailē yahi bāt bujhīkana bidā dīnū havas hāmilāi৷৷36৷৷


yō bintī gari pāumā jaba paryā bīdā diī man bujhāi.

āōsū thāmna kaṭhin bhayō ra bahutai rōin śarīrai rujhāi৷৷

āśīrvāda vacan samēt miligayō tāhāō bidā rāmalāi.

lakṣmaṇlē pani sātha jānchu ma bhanī bintī garyā jānalāi৷৷37৷৷


lakṣmaṇlāi hiṅḍa lau bhanyā ra raghunāth sītā bhayāmā gayā.

sītālāi timi tā gharai basa bhanī pailhē ta bhandā bhayā৷৷

paṅkhā chatra camar rahit prabhu kanai dēkhtā ta śaṅkit bhain.

kyā kāraṇ hunagō bhanīkana sitā hāt jōri sāmnē bhain৷৷38৷৷


śaṅkit jānakilāi dēkhi prabhulē tīmī gharaimā yahāō.

sāsūkō ṭahalai garī kana rahū varṣai ta caudhai mahāō৷৷

pītākō vacanai liī sira upar jānchū ma vanmā priyē!.

caudhai varṣa bitāi jaldi ma yahāō phinryā chu niścai śriyē!৷৷39৷৷


yastā bāt prabhukā sunī kana tahāō sītāji mūrchā parin.

pailhē jyōtiṣikō kurō saba kahī chōḍdīna sēvā bhanin৷৷

sītākā yati bāt sunyā ra khusi bhai sāthai sitājī liyā.

brāhmaṇ khūsi sadā rahun bhani tahāō daulat bahūtai diyā৷৷40৷৷


kauśalyāji jahāō thiin tahiṅ gaī lakṣmaṇjilē binti lāi.

mātā mēri pichā bhain bhani tahāō sumpyā sumitrājilāi৷৷

yēti kām gari rāmakā hukumalē lakṣmaṇ tayārī bhayā.

sītā lakṣmaṇa sāthamā li raghunāth rājā bhayāmā gayā৷৷41৷৷


bīdā hūna pitāji thyaiṅ jaba sitā lakṣmaṇ li rāmjyū gayā.

yastō dēkhi asahya bhō ra duniyāō sab śōka gardā bhayā৷৷

sītārām kana duḥkha yō huna gayō kaikēyi duṣṭai bhaī.

sītā āja kasōri duḥkha sahanin ghōr jaṅgalaimā gaī৷৷42৷৷


yō anyāya bhayō yahāō ta na basauṅ jāauṅ prabhūkā saōgai.

rāmlāi chōḍi yahāō kasō gari basauṅ būjhēna man tā na gai৷৷

yastā bāt gari lōkalē ta bahutai śōk garna lāgyā bhanī.

sab vistār gari vāmadēva ṛṣilē sablāi bujhāyā panī৷৷43৷৷


hē lōk hō! ati gardachau timi ta śōk yō śōka tā chāḍi dyau.

sākṣāt viṣṇu i hun bhanēra manalē śrī rāmalāi jāni lyau৷৷

pṛthvīkō saba bhār harēra raghunāth phirchan i jānchan kahāō.

sāōcā hun i kurā avaśya timilē khēd kīna mānyau yahāō৷৷44৷৷


yas bātlē ṛṣilē manuṣyaharukō khup man bujhāī diyā.

pauṅcyā rām pani kaikayī ra daśarath jāhāō basyākā thiyā৷৷

hē mātar! vana jānalāi aba tā āyauṅ janā tin calī.

bīdā jāna milōs ma jānchu vanamā ris rāg ratībhar na lī৷৷45৷৷


ājñā jāna milōs pitājiki panī jānchū sadā khus ma chū.

dukh pāunan ki bhanī pitājikana śōk manmā na lāgōs kachū৷৷

kaikēyī yati bāt sunī khusi bhaī bastar purānā diin.

lāyā śrī raghunāthalē ti kapaḍā sītājilē tā liin৷৷46৷৷


yastā vastara ma lāuō āja kasarī bhannyā manaimā dharī.

lajjālē raghunāthakā mukha viṣē hērin kaṭākṣai garī৷৷

śrīrāmlē muṭurā garī ti kapaḍā hātmā jasai tā liyā.

tyō dēkhī kana rājapatniharu sab rōyā tahāō jō thiyā৷৷47৷৷


duṣṭē! āja sitājilāi kina yō vastar purānā diyau.

yas kāmlē jati chan yahāō i sabakō prāṇ khaici ailhē liyau৷৷

kaikēyī sita bāt vaśiṣṭha gurulē yētī garyāthyā jasai.

bīdā bhai raghunāth caḍhyā ratha viṣē sampūrṇa rōyā tasai৷৷48৷৷


sītārām vanamā calyā ratha caḍhī lakṣmaṇ gayā sāthamā.

vṛkṣaikā talamā rahyā raghupatī ghar chōḍi tēs rātamā৷৷

sundar ēk tamasā nadī tahiṅ thiin tinkā duvai tir bharī.

āyō laskara rāmjikā saōga basyō khālī ayōdhyā garī৷৷49৷৷


phirnan tā raghunāth saōgai phiriyalā jānan calauṅlā saōgē.

rāmlāi chōḍi yahāō kasō gari basauṅ kāhāō basauṅlā na gai৷৷

yastō sur prabhulē bujhī kana tahāō yuktī garyā chalnakō!.

prātaḥkāla bhayō uṭhēra jhaṭapaṭ mansub garyā calnakō৷৷50৷৷


pharkī phēri sahar gayā jhaiō garī bāṭō chalī rām gayā.

pharkyāchan raghunāth bhanēra duniyāō sampūrṇa phirdā bhayā৷৷

yas ritlē duniyāō phirāi saharai śrī rām vanaimā gayā.

gaṅgākā tiramā pugēra aba tā rath thāma bhandā bhayā৷৷51৷৷


sundar vṛkṣa thiyō ṭhulō tira viṣē ēk śiṅśapākō tahāō.

dōsrō vās raghunāthakō tahiṅ bhayō tyai vṛkṣakā tal mahāō৷৷

phal phul lī kana bhēṭnalāī guhajī āyā baḍā harṣalē.

nirmal dēha bhayō tasai bakhatamā śrīrāmakā sparśalē৷৷52৷৷


mērō āja pavitra ghar pani havas khvāmit! garyāō binti yō.

sēvak hūō karuṇānidhān! makana hōs māyā ra marjī cha jō৷৷

yō bintī suni bhandachan prabhu tahāō sūnyau sakhē! āja tā.

vanmā jāna calyāō ma jānna gharamā yāhīṅ rahanchū ma tā৷৷53৷৷


kaunai phalphula khānu chaina arulē kēhī diun tā panī.

bhannyā yō manamā cha thāmchu manakō āphnū pratijñā bhanī৷৷

mērai hau timi rājya jō cha u panī mērai cha bhandā bhayā.

barkō dūda ghasī jaṭā mukuṭa jhaiṅ pārēra bāōddhā bhayā৷৷54৷৷


jalpān mātra garī sitā ra raghunāth kuśkā śayanmā gayā.

lakṣmaṇkā saōgamā rahī guha panī rāt bhar khaḍā bhai rahyā৷৷

sītārāma phagat kuśāsana viṣē dēkhyā sutyākō tahāō.

sāhrai glāni bhayō bahut guhajikō śōk baḍhan gō man mahāō৷৷55৷৷


bhanchan lakṣmaṇlāi bhāi! phajitī khup kaikayīlē diin.

rājālāi vaśamā garēra bahutai hurmat prabhūkō liin৷৷

lakṣmaṇ bāt suni bhandachan guhajikā dil bhitra ṭhaṅḍā garī.

lāgyā sunna panī tahāō guhajilē tan man vacan sab dharī৷৷56৷৷


dātā kō cha yahāō i duḥkha sukhakō phal milcha sab karmakō.

dinchan bhannu kubuddhi hō na bhana yō nāś huncha sab dharmakō৷৷

kartā hūō pani bhannu chaina abhimān janlē na garnū kahīṅ.

karmaikō phala bhōga milcha timilē yō bujhnu jāhīṅ tahīṅ৷৷57৷৷


dhīrā bhai rahanū vipatti sahanū kastai parun tā panī.

kailhē mōha viṣē na parnu janalē māyā cha saṅsār bhanī৷৷

yastai bāt suni rāt bityō guhajikā rāmkā najikmā rahī.

gaṅgā tarna hukum bhayō prabhujikō tāhāō ujyālō bhaī৷৷58৷৷


phirdāmā ma pujā avaśya garuōlā sāmagri ṭhūlō garī.

gaṅgē! āja ma jānchu ghōra vanamā kēval namaskār garī৷৷

yastō binti garī sitāpatijikā sāthai calin pār tarī.

ājñālē gharamā phiryā guha panī bhaktī manaimā dharī৷৷59৷৷


gaṅgā pār tari mirga māri pakuvā tārēra khāyā tahāō.

tēsrō vās raghunāthakō tahiṅ bhayō ēk vṛkṣakā tal mahāō৷৷

cauthō vās raghunāthakō huna gayō āśram bharadvājakō.

rāmjyūkō ṛṣilē garyā stuti tahāō sur jāni kāmkājakō৷৷60৷৷


pāōcau din ṛṣikā kumār saōga liyā bāṭō batāun bhanī.

rāmjyūlāi yamunāji tāri ti kumār sāōjhmā ta pharkyā pani৷৷

sītārām pani citrakuṭ pugi gayā vālmīki basthyā jahāō.

vālmīkī kana daṇḍavat gari bahut ānanda mānyā tahāō৷৷61৷৷


vālmīkī kana bhandachan raghupatī kyai din rahanchū yahāō.

kun jaggā baḍhiyā cha sab tarahalē hōlā subistā kahāō৷৷

sūnyā vālmikilē manuṣya sari bhai rāmlē garyākā kurā.

sōhī māphika binti bāt pani garyā vālmīki chan jhan purā৷৷62৷৷


jāndainan mahimā baḍā ṛṣi panī jaskā ta ēk nāmakō.

yastā hau raghunāth! hajūr kana yahāō kyā kām asal ṭhāmakō৷৷

sajjankā hṛdayai cha ghar hajurakō acchā bahut phēr kahāō.

vistār ēk suni baksanū pani havas bintī ma garchū yahāō৷৷63৷৷


vyādhā hūō adhikō ma saptaṛṣikā nirmal kṛpālē garī.

vālmīkī bhani nām calyō jaba japyāō rāmnāma ulṭā garī৷৷

ulṭai nāma ki tā cha yasti mahimā vistāra dhēr kyā kahūō.

gaṅgākā ra i citrakūṭa girikā bickā jagāmā rahū৷৷64৷৷


vālmīki ṛṣikā vacan suni bahut khus bhai jagannāth gayā.

gaṅgākā ra ti citrakūṭa girikā bic pāri bastā bhayā৷৷

gaṅgā dēkhi sumantra pharki daśarath jāhāō basyākā thiyā.

tāhāō jaldi gayēra jō cha samacār bilkul sunāī diyā৷৷65৷৷


barkō dūda ghasī jaṭā mukuṭa jhaiṅ bāōdhyā duvai bhāilē.

phir lau jā bhani yō hukum tahiṅ diyā rāmlē sitā māilē৷৷

gaṅgā pār raghunāth gayā najaralē hērdā kaṭhin bhō tahāō.

chōḍyāō dēkhna jasai ruōdai ratha liī dauḍēra āyāō yahāō৷৷66৷৷


sēvā binti garēs bhanī hukuma bhō lakṣmaṇ sitārāmakō.

hāmrō śōk rati bhar kadāpi na garun hūōdaina śōk kāmakō৷৷

yastā bāt gari rām gayā bhani sabai bistār sunāyā jasai.

kauśalyā daśarathjilāi risalē vāgbāṇ bajārin tasai৷৷67৷৷


vākśarlē ati tāp bhayō ra daśarath bhanchan malāī katī.

bhanchyau marna bakhat yasai huna gayō chāḍyō śarirlē gatī৷৷

ailhē marchu sarāp panī cha timilē khup putraśōklē garī.

jastai hāmi maryauṅ usai gari maryā ṭhūlō vipattī parī৷৷68৷৷


yētī ēka tapasvilē aghi sarāp jō dī gayāthyā marī.

tinkā tēhi sarāpakō phala milyō ṭhik āja ustai parī৷৷

sab vistāra sarāpakō kahi sakī hā rāma! sītā! garī.

prāṇai tyāg daśarathjilē jaba garyā khalbal paryō tēs gharī৷৷69৷৷


prātaḥkāla bhayō vaśiṣṭha guru jhaṭ mantrī li darabār gayā.

tēlmā tī daśarathjilāī dhari phēr chōrā jhikāī liyā৷৷

cāōḍai āunakō vaśiṣṭha gurukō ājñā cha bhannyā sunī.

dūtaikā saōga lāgi bhāi kana lī āyā bharatjī pani৷৷70৷৷


kaikēyī sita bhēṭ bhayō bharatakō sōdhyā pitā chan kahāō.

sab vṛttānta garī bharat kana ta sab vistār sunāin tahāō৷৷

sūnyā śōk manamā paryō bharatakā sāhrai risāyā panī.

pāpī hau timi kumbhipāk narakamā bhōg garna jāulī bhanī৷৷71৷৷


kaikēyī kana gāli dī kana tahāō duḥkhī bahūtai bhayā.

kauśalyāji jahāō thiin tahiṅ ruōdai dhāuōdai bharatjī gayā৷৷

hē mātar! manamā kadāpi na parōs mat chaina mērō ratī.

pāp lāgōs kachu mat bhayā gurujilāi kāṭēra māryā jati৷৷72৷৷


bintī yō gari duḥkhamā pari vilāp garthyā bharatjī tahāō.

mantrīvarga samēt vaśiṣṭha gurujī pāōcyā najikmā tahāō৷৷

dēkhyā śōka bharatjikō ra gurulē pītā bityāchan bhanī.

śōk garnu baḍhiyā ta chaina kina śōk garchau mahārāj! bhanī৷৷73৷৷


nānā tattva kahī tahāō bharatakō sab śōk gurūlē haryā.

sab ājñā gurukō liī bharatalē kāmkāj pitākō garyā৷৷

rājākō kiriyā jasai gari sakyā dānkō asaṅkhyai garī.

tēs bicmā manalē vicār bharatalē rākhyā bahut śōk garī৷৷74৷৷


mātā mēri ta rākṣasī sari bhain inkā najikmā yahāō.

basnū yōgya avaśya chaina aba tā jānchū prabhū chan jahāō৷৷

yastō citta thiyō tahāō bharatakō inkō cha yō man bhanī.

mālum tā gurumā thiyō tara panī bhanchan ucit hō bhanī৷৷75৷৷


bābākō cha hukum yahāō bharatalē rāj garnu rāmlē gaī.

caudhai varṣa talak basun vana viṣē mānō munīśvar bhaī৷৷

sītārām yahi bātalē vana gayā yāhāō hajurlē panī.

gādī caḍhnu havas hukum dinu havas yō rājya mērō bhanī৷৷76৷৷


yastō binti garī vaśiṣṭha guru cup jassai rahyāthyā tahāō.

uttar jaldi diyā tahāō bharatalē kyā garchu yō rāj yahāō৷৷

kīrtīmā apakīrti pāri kasarī rāj garnu yāhāō basī.

dājyūkō ṭahalai garī saōga rahyā lakṣmaṇ rahyāchan jasī৷৷77৷৷


gayā jāhāō sītāpati ma pani jānchū aba tahāō.

phagat ēk kaikēyī yahiṅ basi rahun chōḍdachu yahāō৷৷

phalāhārī hunchū sira bhari jaṭā dhāri vanamā.

ma bhōlī jānyāchū hiṅḍi kana vicār yai cha manamā৷৷78৷৷


prabhūkō gādī hō prabhu kana phirāyēra gharamā.

ma gādī sumpanchū kina ma garuōlā rājya karamā৷৷

bharatkā yastā bāt suni kana sabai khus ati bhayā.

bharat bhōlī bērai uṭhi kana sabērai hiṅḍi gayā৷৷79৷৷


sabai mātā bhrātā guru sahita sab phauja pani lī.

phagat sītārāmkā caraṇatalamā citta pani dī৷৷

bharat gaṅgā pauṅcyā guhaji kana śaṅkā huna gayō.

ṭhulō laskar dēkhyā na bujhi kana tārnai ḍara bhayō৷৷80৷৷


laḍauṅlā nāu khaiṅcī bharata kapaṭī hun yadi bhanyā.

bhanī man bhai laskarharu kana tayār hau pani bhanyā৷৷

ṭhulō bhitrī matlab gari kana gayē bujhdachu bhanī.

tahāō bhēṭī rākhī najara tira hēryā kachu panī৷৷81৷৷


jasai dēkhyā āōsū gaha bhari dharī śōk pani garī.

kahāō milchan sītāpati ma kana bhandā ghari gharī৷৷

jasai sir pāūmā gari ti guhalē ḍhōg pani diyā.

bharatlē aṅkaimāl garuō bhani uṭhāī kana liyā৷৷82৷৷


bharatjīlē sōdhyā guha sita sitākā pati yahāō.

sutyākō sthal kun hō ma kana kahu jānchu aba tahāō৷৷

gayā vistār pāī raghupati sutyākā śayanamā.

bharatlē khēd mānyā kuśaśayana dēkhēra manamā৷৷83৷৷


ahō! mērā khātir vana vana sitājī pati saōgai.

kuśāsanmā sutchin na ta yasari sutthin aghi katai৷৷

ahō! dhikkār mērī janamajananī kaikayi bhain.

inailē gardaimā pati saōga sitājī vana gain৷৷84৷৷


kahāō chan sītānāth kati para gayā bhēṭtachu kahāō.

cha kēhī mālum tā ma kana kahu jānchū aba tahāō৷৷

batāyā jāhāō chan bhani ti guhalē rām kana panī.

guhaikā samcārlē khusi pani bhayā bhēṭtachu bhanī৷৷85৷৷


sab vistāra batāi tāhiṅ guhalē gaṅgāji tārī diyā.

tāhāō dēkhi bharat calī pugi gayā jāhāō bharadvāj thiyā৷৷

ēk din tāhiṅ mukām garyā bharatalē sammān ṛṣīlē garyā.

bilkul sainya jatī thiyā bharatakā mējmānilē chak paryā৷৷86৷৷


bhōlī bēra sabēra laskara liī bīdā ṛṣī thyaiṅ bhayā.

kailhē pugdachu citrakūṭa girimā bhandai bharatjī gayā৷৷

khus bhai laskara citrakūṭa girikā pauṅcyā najikmā jasai.

khōjyā tāhiṅ bharatjilē aghi gaī ḍērā prabhūkō tasai৷৷87৷৷


ḍērā dēkhī bharatjī tahiṅ najika gayā pāukā chāpa dēkhyā.

śrīrāmkā pāukā chāp cihni kana khusilē māthalē tāhiṅ ṭēkyā৷৷

bhanchan dhannyai rahyāōchū sahaja na milanyā pāukā chāpa dēkhyāō.

brahmājīlē na pāunū cha ta pani sahajai māthalē āja ṭēkyāō৷৷88৷৷


yastō bōldai prabhūkā caraṇadhuli viṣē bhaktilē laṭpaṭīṅdai.

kailhē pugchū kahāō chan bhani kana manalē das diśā dṛṣṭi dīṅdai৷৷

jāōdā tāhīṅ bharatlē prabhuji kana jasai nētralē dēkhna pāyā.

khvāmitlāi āja pāyāō bhani kana khusilē pāumā parna dhāyā৷৷89৷৷


dēkhyā pāū paryākō gaha bhari bahaōdā aśrudhārā dharyākō.

sab rājyai tṛṇ barōbar gari kana bahutai āphumā man garyākō৷৷

yastō dēkhī kṛpālē bharata kana tahāō kākhamā rākhi līyā.

yastō man hō bharatkō bujhi raghupatilē khup kṛpādṛṣṭi dīyā৷৷90৷৷


śrī sītāpati māikā caraṇamā rākhyā ra sir phēr pitā.

kāhāō chan kina āja dēkhtina yahāō kyā gardachan chan katā৷৷

bhandai khōji garyā pitā kana tahāō śrī rāmajīlē jasai.

sab vistāra vaśiṣṭhalē bhani diṅdā śōk garna lāgyā tasai৷৷91৷৷


gaṅgāsnāna garī tilāñjali diyā phēr piṇḍadānai panī৷৷

phal phullē raghunāthalē tahiṅ diyā pāun pitālē bhanī৷৷

tēs dinmā upavās garyā jaba bityō rāt phēri gaṅgā gayā.

gaṅgāsnān gari phēr phirēra maḍhimā āyēra bastā bhayā৷৷92৷৷


tahāō sītārāmkā caraṇatalamā sir pani dharī.

ayōdhyai laijānchu bhani kana ṭhulō mansuba garī৷৷

bharat bintī garchan kina raghupatē! āja vanamā.

hajurlē āyākō ma kana ati tāp huncha manamā৷৷93৷৷


khvāmit! hajurkō ma ta dāsa pō hūō.

yō rājya garnā kana yōgya kō hūō৷৷

yō gādi tā yāhiṅ hajurakō hō.

mailē ta sēvā gari basnu pō hō৷৷94৷৷


chōrā hunan yajña bahut garīnan.

sampūrṇa lōkkō pani tāp harīnan৷৷

tab pō ti chōrā sita rājya chāḍī.

jānū asal hō ta chaōdai cha jhāḍī৷৷95৷৷


vēlā ta yō hōina jāna vanmā.

mērā ta yai niścaya huncha manmā৷৷

jāauṅ gharai pharki sadhāi jāvas.

mērī i mātā sita ris na āvas৷৷96৷৷


yastā prakāralē gari binti gardai.

āōkhā bharī āōsu bahūta dhardai৷৷

rōyā bharatlē jaba pāumā gai.

bōlyā prabhūlē pani khūsi man bhai৷৷97৷৷


hē bhāi! garchau kina āja jiddī.

phirnū asal chaina ra kām na siddhī৷৷

jānchū ma vanmā timi pharki jāū.

yas rājyakō kām timilē calāū৷৷98৷৷


rāmlē vanai gai munibhēṣa dharnū.

yāhīṅ bharatlē basi rājya garnū৷৷

bhannyā pitākō jaba sunna pāyāō.

ājñā usailē vana jāna āyāō৷৷99৷৷


ī bāt bharatlē jaba sunna pāyā.

phērī caraṇmā pari binti lāyā.

hē nāth! pitā hun matihin bhayākā.

strīkā ta sāhrai vaśamā paryākā৷৷100৷৷


unlē bhanyāthyā pani rājya chāḍī.

jānū asal hōina āja jhāḍī৷৷

khvāmit! bahut binti cha pharki jāūō.

pharkanna bhannyā ta javāph na pāūō৷৷101৷৷


yastō bharatlē jaba jiddi līyā.

uttar prabhūlē pani phēri dīyā৷৷

pharkanna bhaiyyā! timi pharki jāū.

pitājilāī pani dōṣ na lāū৷৷102৷৷


khup satyavādī ta pitāji thīyā.

sāōcai hunālē varadāna dīyā৷৷

sō pūrṇa garnā kana jānchu vanmā.

sāōcō kurā hō bujhi lēu manmā৷৷103৷৷


uttar prabhūkō suni duḥkha mānyā.

phērī caraṇmā pari binti lāyā৷৷

phirnū havas khvāmita! binti garchu.

yas daṇḍakāraṇya viṣē ma jānchu৷৷104৷৷


yastā vacan sūni bharatjilāī.

phēri hukum bhō timi pharka bhāī৷৷

yō rājya sāṭyā pani huncha jhūṭō.

hē bhāi! garchau kina āja bhūṭō৷৷105৷৷


hukum yastō sūnī bharata pani rāmkā caraṇamā.

parī bintī garchan ma ta raghupatē! chū śaraṇamā৷৷

caraṇ bāhik ēk chin rahana pani tāp huncha manamā.

na pharkyā khvāmitkā pachi pachi ma tā jānchu vanamā৷৷106৷৷


na tā pharkī jānyā na ta ma kana lānyā vana panī.

bhanyā marchū khvāmit! aba aru kurō kēhi na bhanī৷৷

bhanī āsan bāōdhī jaba maraṇamā niścaya dharyā.

khusī bhai śrī rāmalē pani ati dayālū mana garyā৷৷107৷৷


diyā sūcan rāmlē guru kana bujhāū timi bhanī.

gurūlē ēkāntai lagi kana bharatjī kana panī৷৷

bujhāyā bāt khōlī kana suna i jō hun raghapati.

jagannāth sākṣāt hun tribhuvanapatīkā adhipati৷৷108৷৷


aghī brahmājīlē sakala bhumikō bhār hara bhanī.

stutī gardā khus bhai suna ma haruōlā bhār pani bhanī৷৷

bhanyākō hūnālē uhi vacana pālan garuō bhanī.

prabhū jānchan vanmā pachi ta suna phirchan ghara panī৷৷109৷৷


prabhūkai icchā hō natara kasarī kaikayi panī.

vanai jāun bhanthin prabhu kana ratī tulya na ganī৷৷

kurō yastō jānī na gara timi yō āgraha yahāō.

bhūmīkō bhār ṭārī kana pachi ta jānchan prabhu kahāō৷৷110৷৷


rāvaṇ māri utāri bhāri bhumikō phirchan jagannāth bhanī.

yastā hun raghunāth bhanēra gurulē khōlēra guhyai panī৷৷

sab vistāra garī diyā ra gurukā vāṇī sunī khus bhayā.

pharkyānan raghunātha bhanī mana bujhyō rāmkā najikmā gayā৷৷111৷৷


hē nāth! tattva sunyāō ma phirchu aba tā jānchū ayōdhyā mahāō.

pūjā garna dinū havas hajurakā ēk jōr kharāū yahāō৷৷

yastō binti garī praṇām variparī ghumdai bharatlē garyā.

āphnā sāphi kharāu dī prabhujilē sab tāp bharatkō haryā৷৷112৷৷


phērī binti garyā tahāō bharatalē lau phirdachū phirna tā.

caudhē varṣa samāpti pāri na phiryā manryāchu sāōcai ma tā৷৷

yō bintī suni lau bhanī bharatakā sāmnē hukum bhō tahāō.

kaikēyī raghunāthakā caraṇamā rūōdai parin khūp tahāō৷৷113৷৷


hē nāth! durbuddhi āī ati phajiti diyāō rājyakō ghāt garāī.

māyālē mōha pārdā mana pani bhuli gai mēri buddhī harāī৷৷

kyārūō nāth! āja runchū vipati pari gayō āja yō cēta pāyāō.

kaṭhputalī jhaiṅ navāuōchin tribhuvanapati! sab dhanya chan timri māyā৷৷114৷৷


mērō māyā cha chōrā jana dhanaharumā yō sabai khaiṅci dēu.

durbuddhī hō pachī tā śaraṇa pari bhanī khup kṛpā rākhi lēū৷৷

kaikēyī yēhi pāṭhlē stuti gari harikā pāumā sīra dhārin.

hē nāth! āī śaraṇmā pari bhani karuṇā rākha yō binti pārin৷৷115৷৷


hāōsī sītāpatīlē pani abhaya diyā jō bhanāyāō bhanyau sō.

dōṣ timrō chaina yasmā bujha timi manalē mēri icchā ta hō yō৷৷

manmā santōṣa pāu ma kana dina dinai samjhaōdai din bitāū.

chuṭnan sab karma timrā ratibhara manamā śōk na rākhēra jāū৷৷116৷৷


kaikēyī karuṇā bujhī khusi bhaī bīdā prabhu thyaiṅ bhain.

śrī rāmkā caraṇāravinda manalē bhajdai ayōdhyā gain৷৷

sab laskarharu lī bharat pani bidā bhai phēr ayōdhyā gayā.

sab laskarharulāi rākhi gharamā āphū pharak bhai rahyā৷৷117৷৷


nandīgrāmmā saryākā bhumiśayana garī rōj phalāhār garyākā.

ēk gaṭṭhā sab jaṭākō gari kana ti kharāu gādi māthī dharyākā৷৷

garthyā sab rājyakō kām ta pani saba kurā gādimā binti gardai.

yastai ritlē bitāyā dina bharatajilē rāmamā citta dhardai৷৷118৷৷


kēhī din citrakuṭmā basi kana raghunāth vālmikī thyaiṅ bidā bhai.

jānchū vanmā ma phirchū bhani kana khusilē atrikā āśramai gai৷৷

atrīkā pāumā sir dhari kana ma ta hūō rām bhanī nām batāyā.

śrīrāmkā vāṇi sundā mana ati khusi bhai atrilē harṣa pāyā৷৷119৷৷


pūjā sītapatīkō gari kana ṛṣilē pāumā binti lāyā.

vṛddhā chin patni mērī sakala viṣayamā ēk ratī chaina māyā৷৷

bhītrai chan āja darśan dina maḍhuli viṣē bhītra sītāji jāun.

sītājīlāi pāi aba ta ti buḍhilē janmakō sāra pāun৷৷120৷৷


atrīkō binti sūnī hukuma pani diyā lau sitē! bhītra jāū.

atrīkī patni bhēṭī kana aba timilē jaldi pharkēra āū৷৷

āphnā nāthkō hukum yō suni kana khusi bhai bhītra sītāji jāī.

bhēṭin vṛddhā bahut bhai kana basi rahanyā atrikī patnilāī৷৷121৷৷


sītālē pāumā sir dhari kana bahutai prēm buḍhīmā baḍhāin.

jōr jōr kuṇḍal ra sārī dii kana buḍhilē aṅgarāg phēr caḍhāin৷৷

yaslē śōbhā nirantara dṛḍha pani rahalā yō pani binti lāin.

sītājī lāi āśiṣ dii ti anasuyālē bahut harṣa pāin৷৷122৷৷


sītā ra lakṣmaṇa sahit gari rāmalāī.

bhōjan ma dinchu bhani khup sita cij banāī৷৷

bhōjan garāi raghunāthaki jāni māyā.

tāhāō sapatni bhai rāmaki kīrti gāyā৷৷123৷৷